Tehlikedeki Avukatlar Günü 24 Ocak
AFGANİSTAN’DA KADINLARIN AVUKATLIK YAPMA HAKKI İADE EDİLMELİ ve AVUKATLARIN CAN GÜVENLİĞİ SAĞLANMALIDIRavukatocak
Taliban hükümetinin 15 Ağustos 2021’de Afganistan’da iktidara gelmesinden bu yana avukatlar hedef alınıyor. Her yıl bir ülke avukatlarına ithaf edilen “24 Ocak Tehlikedeki Avukatlar Günü” bu nedenle 2023 yılı için Afganistan’daki avukatlara ithaf edildi. Özellikle kadın avukatların Afganistan’da mesleklerini icra etmelerinin yasaklanması ve erkeklerin Taliban Adalet Bakanlığı’nın kontrolü altında yeni bir ruhsat almak zorunda bırakılması Afganistan’da avukatlık mesleğinin özgürce icra edilmesini engelliyor. Ülkeden kaçmak veya saklanmak zorunda kalan birçok avukat da dahil olmak üzere Afganistan avukatların hayatı tehlike altında.
“Birleşmiş Milletler Avukatların Rolüne ilişkin Temel Prensipler” e göre;
-Avukatlar görevlerini icra etmeleri nedeniyle müvekkilleriyle veya müvekkillerinin davalarıyla özdeşleştirilemez.
-Hükümetler avukatların mesleki faaliyetlerini hiçbir baskı, engelleme, taciz veya uygunsuz müdahale olmaksızın yerine getirebilmelerini sağlamak ile yükümlüdür.
-Avukatların görevlerini yerine getirmeleri sonucunda güvenliklerinin tehdit altında olduğu durumlarda avukatların yetkililer tarafından gerekenlerin yapılarak korunması gerekmektedir.
-Avukatlık ruhsatında cinsiyet, etnik köken, din ve “siyasi veya diğer görüşler” gibi kriterlere dayalı ayrımcılık yapılamaz.
-Hükümetler kendi topraklarında yaşayan herkesin avukata erişimini sağlanmak durumundadır.
Birleşmiş Milletler üyesi olan Afganistan Birleşmiş Milletler Avukatların Rolüne İlişkin Temel İlkelerin tamamına uymak zorundadır.
İstanbul Barosu Avukat Hakları Merkezi Afganistan makamlarını, cinsiyet temelinde ruhsatlandırma konusunda ayrımcılığı yasaklayan BM Avukatların Rolüne İlişkin Temel İlkeler’in 10. İlkesi uyarınca kadınların Afganistan’da avukatlık yapma hakkını iade etmeye ve Afgan avukatların hayatlarını korumaya ve güvenliklerini, emniyetlerini ve özgürlüklerini güvence altına alacak tedbirleri kabul etmeye ve uygulamaya çağırmaktadır.
Bugün 24 Ocak… Bugün Tehlikedeki Avukatlar Günü
“Bugün 24 Ocak… 43 yıl önce bugün 24 Ocak 1977’de faşist Franco yanlıları Madrid’de avukatlara saldırıp 5 avukatı öldürmüşlerdi. O günden bu yana 24 Ocaklar Tehlikedeki Avukatlar Günü olarak anılıyor.
Avukatlar tehlikede… Tehlikede avukatlar.. Türkiye’nin hukuk tarihinin hiçbir evresi, avukatların bu denli tehlikede olduğu bir zamandan geçmedi. Hukuksuzluklara, savunma hakkının yok edilmesine direnirken, tehdit edildik, darp edildik, duruşmalardan atıldık, tutuklandık, dahası Tahir Elçi olup öldürüldük… Dört ayaklı minarenin altında, yargının üç ayağından birini kaybettik o gün…
Avukatı müvekkilleriyle özdeşleştirip, onların avukatlıklarını yaptıkları için, soruşturmalara uğrayıp, tutuklandı bu ülkenin avukatları… Salondan atılmakla kalmayıp, ertesi gün duruşma salonu önünde gözaltına alındı. Ölüm tehditlerini duruşma salonlarında avukatlara yönlendirildi.
Hiç duyulmayan onlarca örnek de yaşandı aynı zaman diliminde… Müvekkili ile görüştürülmeyen avukatlardan, karakol dışına zorla çıkarılanlar, karakolda polis tarafından darp edilen avukattan, işkenceyi tespit ettiği için görevi engellenenlere kadar daha pek çok örnek yaşadık. GBT sorgusu yapmak isteyen polise “makul şüpheyi” sorduğu için darp edilen avukat oldu..
Hacizlerde karşılaştığımız saldırılar da cabası… Karşı yan tehditleri, potansiyel suçlu muameleleri gördük. Silahların gölgesinde duruşmalar yaptık yasaya aykırı olarak… Adliyelerden dışlandık, alanlarımız kısıtlandı bizim…
Bizi tehdit yıldırmadı ey halkım… Biz gözdağlarına prim vermedik. Sinmedik, eğilmedik, biat etmedik, boyun eğmedik ey halkım… Darbelerden,,darbelerin Sıkıyönetim Mahkemelerinden, DGM’Ierden, Özel Yetkili Mahkemelerden, OHAL’lerden geliyoruz. Hep direndik. Senin için direndik… Unutma bizi ey halkım…
Öyle demişti Sevgili Uğur Mumcu… 0 da bugün tam da bugün 24 Ocak 1993’de haince öldürülmüştü karanlık güçlerce… Saygıyla anıyoruz meslektaşımızı, sevgili hocamızı…
Bizimkisi özünde bir demokrasi mücadelesi… Senin hak arama özgürlüğün için… Asla vazgeçmeyeceğimiz adalet için… Hukuk devleti için bizim mücadelemiz… Yargı bağımsız olsun ki, sen insanca yaşa diye… İnsan Haklarına dayalı bir toplum olalım diye… Hukuk güvenliğin olsun diye bütün bu çektiklerimiz… Tehlikedeysek, senin için…
Hiçbir baskıya boyun eğmeyeceğiz. Tehditler bizi yıldırmayacak… Asla sinmeyeceğiz. Bizi büyüten öykülerimizin yol göstericiliğinde daima demokrasiye ve insan haklarına sahip çıkacağız. Genlerimizdeki mücadele azmini hep diri tutacağız. Çünkü biliyoruz biz: Evet sesteki nefes avukatlardır ama avukatların sesi kesilirse yurttaşların da nefesi kesilir.
Biz avukatız ve bir gün herkese lazım oluruz biz…
İSTANBUL BAROSU BAŞKANLIĞI
Tehlikedeki Avukatlar Günü
Tehlikedeki Avukatlar Günü, 24 ocak 1977 tarihinde İspanya’da katledilen avukatlar anısına her yıl düzenlenmektedir. Diktatör Franco yanlısı silahlı faşist teröristlerden oluşan bir grup İspanya’nın başkenti Madrid’de bir hukuk bürosunu basarak dördü avukat beş kişiyi sadece mesleklerini ifa ettikleri için katlettikleri olayın anmasını yapmak üzere her yıl düzenlenen anma ve duyarlılık günüdür.
Avrupa Demokrat Avukatlar (AED), Demokrasi ve Dünya İnsan Hakları İçin Avrupa Avukatlar Birliği (ELDH), Avrupa Barosu İnsan Hakları Enstitüsü (IDHAE) ve Tehlike Altındaki Avukatlar Günü Vakfı tarafından organize edilen Tehlikedeki Avukatlar Günü, ilk kez 2010’da İran’daki avukatlar için düzenlenmiştir.
Her yıl bir ülkeye ithaf edilen Tehlikedeki Avukatlar Günü, Türkiyeli avukatlar için son on yılda üç defa tekrarlanmıştır.
Tehlikedeki Avukatlar Günü, 2010 yılından itibaren; Çin, Filipinler, Honduras, İran, İspanya/Bask Bölgesi, Kolombiya, Mısır, Pakistan ve Türkiye’deki avukatlara adanmış; avukatlık mesleğini ifa ettikleri için tacize uğrayan, susturulan, baskı gören, tehdit edilen, zulme uğrayan, yargılanan, bazı ülkelerde işkence gören ve katledilen avukatların korunmasını sağlayabilecek yol ve yöntemlerin geliştirilmesi için çalışmalar yapılmıştır.
Atocha Caddesi‘nde ofisleri bulunan bir grup avukat, haksızlıklara karşı işçileri korumakta ve savunma mesleğini ifa etmekte iken ölüm tehditleri almaya başlamış, saldırıya uğramış ve yaşamlarını yitirmişlerdir. Dar merdivenlerle veya neredeyse hiç çalışmayan bir asansörle ulaşılabilen üçüncü kattaki avukatlık ofisinde bulunan dokuz kişiye korkunç bir saldırı gerçekleşmiştir. Saldırganlar merkezi bir lokasyonda bulunan hukuk bürosuna girmiş, öncelikle telefon hatlarını kesmiş, herkesi bir odada toplamış, ateş etmeye başlamış ve sonra da kaçmışlardır.
Enrique Valdelvira, Luis Javier Benavides ve Ángel Rodríguez Leal olay mahallinde; Javier Sauquillo ve Serafín Holgado ise hastanede yaşamını yitirmiştir. Luis Ramos, Miguel Sarabia, Dolores González ve Alejandro Ruiz-Huerta ise ölümden kurtulmuşlardır. Bu olay yıllar sonra avukatlara yönelen baskılara karşı geliştirilen ve her 24 Ocak’ta düzenlenen Tehlikedeki Avukatlar Günü’nün hareket noktası olmuştur.
Yeni bir yasal düzenleme ile avukatların mesleklerini ifa etmesinin önüne geçilmek için girişimde bulunulması nedeniyle 2021 yılı Tehlikedeki Avukatlar Günü, 2020 yılını daha zor koşullarda geçiren Azeri avukatlara adanmış, Azerbaycanlı avukatların korunması için mücadele çağrısı yapılmıştır.
Yılı Tehlikedeki Avukatlar Günü, 2020 yılında Pakistanlı avukatlara ithaf edilmiştir. Uluslararası hukuk örgütleri, Pakistan hükümetini evrensel hukukun yargılamada avukatların rolüne dair çizdiği temel kurallara uymaya çağırmışlardır.
Geçmiş yıllarda Pakistanlı avukatlar tehdit, saldırı, işkence ve ölümlerle yüz yüze gelmişler, avukatların büroları hukuksuz şekilde aranmış, evleri basılmış, azınlıklara mensup avukatlar ölümle tehdit edilmiştir. 2016 yılında meydana gelen bir terör saldırısında 54 avukat yaşamını yitirmiştir. 2019 yılında en az 9 Pakistanlı avukatın öldürüldüğü rapor edilmiştir.
Avrupa Demokrat Avukatlar Birliği (AED) ve Dünyada İnsan Hakları ve Demokrasi İçin Avrupalı Avukatlar Birliği (ELDH) ile Avrupa Barosu İnsan Hakları Enstitüsü (İDHAE) tarafından düzenlenen Tehlikedeki Avukatlar günü, üçüncü kez Türkiye’ye ithaf edilmiş, hukuka, adil yargılanmaya ve avukat haklarına yönelik çağrılar yapılmıştır. Türkiye’deki avukatların çok zor şartlar altında çalıştıkları ve şiddete maruz kaldıkları raporlanmıştır.
1930’dan bu yana aktif yasal eylemler düzenleyen İngiltere Sosyalist Avukatlar Birliği Haldane Society, Türkiye’de avukatların görevini engelleyen 78 olay saptandığını belirterek Tehlikedeki Avukatlar Günü’nde Türkiye hükümetini protesto etmiş, Londra Büyükelçiliği önünde eylem yapmıştır.
ELDH’nin hazırladığı “Tehlikedeki Avukatlar 2019” raporunda, katledilen Diyarbakır Baro Başkanı Tahir Elçi anılmıştır.
İstanbul Barosu öncülüğünde Türk hukuk kurumları Taksim Galatasaray Meydanı’nda, “Avukatların sesi kesilirse, yurttaşların nefesi kesilir” sloganı ile kalabalık bir eylem gerçekleştirmiş, Türkiye’nin birçok ilinde barolar gösteri ve basın açıklamaları yapmışlardır. Galatasaray Meydanındaki eylemde Adana Barosu Başkanı Av. Veli Küçük, Antalya Barosu Başkanı Av. Polat Balkan, Aydın Barosu Başkanı Av. Gökhan Bozkurt, Bursa Barosu Başkanı Av. Gürkan Altun , Diyarbakır Barosu Başkanı Av. Cihan Aydın , Hatay Barosu Başkanı Av. Ekrem Dönmez, İzmir Barosu Başkanı Av. Özkan Yücel, Mersin Barosu Başkanı Av. Bilgin Yeşilboğaz, Tekirdağ Barosu Başkanı Av. Sedat Tekneci, Antalya Barosu Başkan Yardımcısı Av. Cenk Soyer ve Gaziantep Barosu Başkan Yardımcısı Av. Bülent Duman konuşmalar yapmışlardır.
İstanbul Barosu başkanı Mehmet Durakoğlu; Avukatların müvekkilleri ile özdeşleşmesine, etkili savunma yaptı diye avukatların tutuklanmasına, adliyeden dışlanmasına, görev yapmalarının engellenmesine, salondan atılmasına, avukatlara dönük ölüm tehditlerine ve diğer hukuksuzluklara dönük açıklamalar yapmış ve “Bu çok haklı bir ithaftır. Türkiye’nin hukuk tarihinin hiçbir evresi, avukatların bu denli tehlikede olduğu bir zaman dilimini ifade etmedi.” şeklinde konuşmuştur.
Honduras’ta katledilen ve ölüm tehdidi altına yaşayan avukatlara ithaf edilen Tehlikedeki Avukatlar Günü nedeniyle; 22 Ocak 2016 tarihinde eş zamanlı olarak dünyanın birçok ülkesinde ve Türkiye’de birçok ilde basın açıklamaları ve kitlesel eylemler gerçekleştirilmiştir.
Anma gününe özel Honduras raporunun güncellendiği son ayda dahi iki avukat öldürülmüştür.
Dünya çapında bir anma ve farkındalık günü olan 24 Ocak Tehlikedeki Avukatlar Günü, 2015 yılında Filipinli avukatlara ithaf edilmiştir. Hukuk örgütleri tarafından düzenlenen raporlara göre Temmuz 2012-Aralık 2014 tarihleri arasında 16 avukat görevlerini yapmaları sebebiyle öldürülmüştür. 2001 senesinden sonra öldürüldüğü rapor edilmiş 41 avukatın 9’u yani % 22’si, doğrudan insan hakları davalarına ya da vakalarına aktif olarak dahil olmuş avukatlardır. Bunun dışında, 57 avukat, tehdit edilmekte, tacize uğramakta, baskı altında tutulmakta, izlenmekte, fişlenmekte veya daha farklı biçimlerde saldırıya uğramaktadır. Bu avukatların da 43’ü, yani % 76 gibi büyük bir oranı, insan hakları vakalarına aktif katılmakta, bu davalarda savunmanlık üstlenmektedir.
Bütün bunlara ek olarak 2001’den bu yana 18 yargıç da öldürülmüştür. Kayıtlara geçen ve bilinen faillerin % 65’i ordu mensubu iken, % 20’sinin emniyet mensubu olduğu tespit edilmiştir. Ancak bu saldırıların yarıdan fazlasının faili bugün hala meçhuldür.
Filipinli avukatlar ve yargıçların ölümü ve saldırıya uğraması konusundaki belgelere dayanan raporlar, ölümlerin, tacizlerin ve mesleğe yönelik diğer saldırıların ciddi bir artış gösterdiğini ortaya koymaktadır. Neredeyse hiçbir fail yakalanmamış, hiçbiri yargılanmamış ya da mahkemelerce cezalandırılmamıştır. Filipin hükümeti, bu başarısız sonuç karşısında eleştirilmiş; tehlike altındaki avukatların, onların ailelerinin, cinayete kurban gidenlerin ya da farklı biçimler altında saldırıya uğrayanların karşısında devletin tüm sorumluluğu üstlenerek yasalara uygun hareket etmesi çağrısı yapılmıştır.
Avukatlar; Ankara, Atina, Barselona, Berlin, Bern, Bilbao, Brüksel, Düseldorf, Lahey, İstanbul, İzmir, Londra, Madrid, Manila, Milan, Paris, Roma ve Viyana’da protesto gösterileri düzenlemişlerdir. Türkiye Barolar Birliği olarak, mesleğini yaparken baskı ve tehdit altında olan tüm avukatlar ile dayanışma ve birlik içinde olduğunu ve mücadelenin devam edeceğini ilan etmiştir.
Avukatlar arasında yakın zamanda katledilenlerin isimleri şu şekildedir: Rudolfo Felicio, Noel D. Archival, John Mark Espera, Ian Vela Cruz, Jubian Achas, Sulpicio Landicho, Lazaro Gayo, Christobal Fernandez. (Daha fazla detay için; Filipinler’de devam eden tehdit altında insan hakları avukatları ile ilgili rapor incelenebilir.)
2014 yılı Tehlikedeki Avukatlar Günü, sadece 2013 yılında 16 avukatın kaçırıldığı veya öldürüldüğü Kolombiya’daki avukatlara ithaf edilmiştir. Tüm Avrupa ülkelerindeki avukatlar 24 Ocak 2014 tarihinde Kolombiya Büyükelçilikleri ve konsoloslukları önünde cübbeleriyle protesto gösterileri düzenlemişlerdir.
24 Ocak 2014 Tehlikedeki Avukatlar Gününde; Barselona, Berlin, Bern, Bilbao, Brüksel, Douala, Düsseldorf, Lahey, İstanbul, İzmir, Ankara, Londra, Madrid, Milano, Paris, Quito, Roma, Sevilla, Stockholm olmak üzere tüm Avrupa’da, Kolombiya’daki avukatlara yönelik saldırılar protesto edilmiştir.
Yoksulların haklarını savunan ve insan hakları ihlallerine karşı mücadele eden avukatlara karşı son yıllarda artan saldırılar kınanmış, Kolombiya hakkında düzenlenen rapor Uluslararası Avukat Örgütleri tarafından bir basın açıklaması ile yayınlanmıştır. ELDH-AED-Lawyers of Lawyers-IDH ve Kolombiya Karavan UK Lawyer group tarafından yayınlanan raporda; 2012 yılında Başsavcılık Ofisinden alınan bilgiye göre, 2002 ve 2012 arasında avukatlara karşı 400 saldırının gerçekleştiği, 1991’den beri Kolombiya’da 400 avukatın öldürüldüğü, bunun her ay bir avukatın öldürüldüğü anlamına geldiği bildirilmiş, sadece 2013’in ilk on bir ayında en az 16 avukat öldürüldüğü belirtilmiştir.
Avrupa Demokrat Avukatlar Birliği (AED), Dünyada İnsan Hakları ve Demokrasi İçin Avrupalı Avukatlar Birliği (ELDH) ile Avrupa Barosu İnsan Hakları Enstitüsü (İDHAE), 2013 yılı 24 Ocak Tehlikedeki Avukatlar Günü’nü Türkiye ve İspanya’da ki avukatlara ifhaf etmiştir.
Türk Hükümetine hitaben bir dilekçe yazılmış; Amsterdam, Barselona, Berlin, Bern, Brüksel, Düsseldorf, Lahey, Hamburg, Madrid, Milano, Paris, Roma ve diğer şehirlerde forum tartışmaları veya diğer faaliyetler organize edilmiştir. Uluslararası Af Örgütü ve İnsan Hakları İzleme Örgütü ve insan hakları örgütleri insan hakları ihlallerini kınamışlardır. ELDH’nin konuyla ilgili raporunda da tutuklanan veya yargılanan avukatlara yer verilmiştir.
Türkiye, 2012 yılında avukatlar için en kötü ülke seçilmiştir. 2012 yılında Tehlikedeki Avukatlar Günü, siyasal nedenlerle kendilerine eziyet edilen, tutuklanan ve mesleki faaliyetlerini yerine getirmeleri engellenen Türkiye’deki avukatlara ithaf edilmiştir.
İspanya’da sendika çalışanı avukatların öldürüldüğü 24 Ocak 1977 gününün anısına ilk kez 2010 yılında düzenlenen Tehlikedeki Avukatlar Günü, İran’daki avukatlara ithaf edilmiştir. Baskı altındaki İranlı avukatların içinde bulunduğu tehlikelere dikkat çekilmiştir.