Cendere, basınç yolu ile cisimleri sıkıştırmaya ya da cisimlerin üzerinde damgalar vurmaya yarayan âlet ve makinelere verilen genel ad’dır. Endüstrinin hemen hemen bütün kollarında pek çok kullanılmakta olan cendereler, kullanılma yerlerine göre cisimlerin hacimlerini küçültmek ya da cisimler üzerinde istenilen bir damgayı vurmak için kullanılan << asıl cendereler >> ve katı cisimlerdeki yağ ve sıvıları çıkarmak için kullanılan << sıkma ve ezme cendereleri >> olmak üzere iki bölüme ayrılırlar. Hangi çeşit olursa olsun, cenderelerin çalışma ilkesi aynıdır. İş ve enerjinin korunumu ilkesine göre, küçük bir kuvvetle büyük bir kuvvet elde edebilmek esasına göre yapılmıştır. Endüstride kullanılan cendereler, başlıca hareketli tablalı cendereler, su cendereleri, silindir cendereler olmak üzere üçe ayrılır. Bunlardan başka ev işlerinde kullanılan el cendereleri de ( damgalama, limon, meyva, üzüm sıkma, püre yapma gibi) cendereler vardır.Bunlar sıkma ve ezme görevi yaparlar.
Su Cenderesi: Hidrolik presler adı ile de anılan su cendereleri, Pascal tarafından düşünülmüş ve 1796 da
İngiliz mühendis Bramah tarafından yapılmıştır. Çalışma ilkesi basıncın sıvılar yolu ile ulaştırılmasına ait Pascal ilkesine dayanmaktadır. Böylece; küçük bir kuvvetle çok büyük bir kuvvet elde edilmiş olunur. Su cenderesi,
birbirine bağlı ve su ile dolu (C) ve (E) gibi iki silindirik kaptan ibarettir. Bu silindirler içinde kesitleri farklı (A) ve (B) pistonları aşağı- yukarı doğru hareket ederler. (A) pistonu, kaldıraç kolu ile basılınca (C9) deki su, (E) ye geçer. Böylece yapılan basıncın iletilmesi sonucunda (B) pistonu yukarı kalkar. Su cenderelerinde, tatbik edilen küçük bir (f) kuvveti, kesiti (s) olan küçük piston üzerine uygulandığında f/s basıncı, sıvı aracılıyla her tarafa aynen iletir. Bu basınç, kesiti S olan büyük piston üzerine etki yapınca, meydana gelen kuvvet, bu pistonun S kesiti ile F basıncının çarpımına eşit olur. F= f/s. S= S/s.f Bu duruma göre, S, s den 10, 100, 1000 kere büyük olursa F, f den 10, 100, 1000 defa büyük olur.
CENDERE NEYE DENİR SU CENDERESİ NEDİR?
349
