Çinko nedir?
Çinko; insan vücudu için, hayvanlar ya da bitkiler için sürekli ihtiyaç duyulan bir elementtir. Bünyede birden fazla biyolojik oluşumda kullanılır ve bu özelliğinden dolayı hayati bir değere sahiptir. Bunun dışında insan vücudunda 300’ü aşkın enzimin oluşmasında rol alan ana unsurlardan biri olma niteliğindedir. İskeletimizdeki kemiklerde ve kas yapımızda vücudumuzda bulunan çinkonun toplam %90’lık bir kısmı bulunmaktadır. Bunun dışında organlarda da, hücrelerde de; kısacası vücudun tüm bölümlerinde çinko yer almaktadır. Vücudumuzda bulunan toplam çinko ağırlığı 2 ya da 3 gram kadardır. Çinkonun bünyemiz için sağladığı yararların en başında DNA’nın yaratılış aşamasında rol alması, koku alma duyumuzun sağlıklı olmasını sağlaması, enzim salgılanmasına yardımcı olması, bağışıklık sisteminin düzgün ve sağlıklı bir sistemle çalışması ve protein üretimi konularında etkin rol alması gelmektedir. Çinko, proteinle yakın ilişkide olduğundan vücuda girecek besinler arasında protein ağırlıklı besinlerle çinko alabilmemiz mümkündür. Bunun dışında bir çok baklagilde, sebzede ve meyvede de çinko içeriği bulunmaktadır. Tabi ağırlık olarak protein içerikli besinlerden çinko almamız, çinko aldığımız derecede protein de almamıza sebep olmaktadır.
Çinko içeren besinler nelerdir?
Kırmızı et : Kuzu eti ve sığır eti gibi pek çok ürün, yüksek çinko değerlerine sahip olduğundan mutlaka tüketilmesi gereken besinlerdendir. Örneğin; 28 gram miktarındaki bir sığır eti, insan vücudunun günlük çinko ihtiyacının %8’lik bir kısmını karşılamaktadır. Bunun dışında 100 gram miktarındaki bir kuzu eti de insan vücudunun günlük çinko ihtiyacının neredeyse %50’sine varan bir kısmını karşılamaktadır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken ana nokta, bu et ürünlerinin içerdiği kolesterol değerleridir. Yüksek kolesterol değerleri sebebiyle et tüketimine de dikkat edilmesi gerekmektedir.
Kabak çekirdeği : Günlük yiyebileceğiniz 1 avuç miktarındaki kabak çekirdeği, günlük almanız gereken çinko ihtiyacınızın aşağı yukarı yüzde yirmilik bir kısmını karşılamaya yetecek miktarda çinko içermektedir. Sadece çinko değil, bunun dışında fosfor, magnezyum, demir ve bakır da içeren kabak çekirdeği sağlığımız için çok yararlı kuruyemişler arasında yer almaktadır.
Badem : Günlük yiyebileceğiniz bir avuç badem, ihtiyacınız olan çinkonun %24’lük bir kısmını karşılamak için yeterli olacaktır. Bu da sayısal olarak bir avuç bademde 3.5 miligram çinko olduğu anlamına gelmektedir.
Ispanak : Günlük yiyebileceğiniz 100 gram miktarındaki ıspanakta, ihtiyacımız olan çinko miktarının %4’ünü karşılayabilecek içeriğe sahiptir. Bu da oran olarak 0.5 miligramlık bir çinko demektir. Ispanak, çinkonun yanında K vitamini, C vitamini ve E vitamini gibi pek çok vitamin içeriğine de sahip olan yararlı bir besindir.
Saydığımız bu yiyeceklerin dışında doğadaki pek çok besinde de zengin çinko kaynakları bulunmaktadır. Bunlardan en çok bilinenleri; bezelye, fasulye, kuru fasulye, domates, enginar, kabak, yengeç, karides, hindi eti, kuzu ciğeri, tavuk eti, kakao tozu, bitter çikolata, yer fıstığı, kaju, yumurta, süt ve muz gibi ürünler başlıcalarındandır.
Çinko eksikliğinde neler yaşanır?
Tırnak yapısı pul pul olacağı gibi, çok çabuk yıpranır ve çok çabuk kırılmaya başlar.
Vücutta oluşan yaralar çok geç iyileşir.
Sürekli bir yorgunluk hali içerisinde bulunulur.
Vücutta ödem problemleri başlar.
Böbreklerin ve karaciğerin çalışma prensipleri bozulur, daha yavaş çalıştıkları için sağlık problemleri baş gösterir.
Saçlar canlılığını ve sağlığını yitirir, dökülmeler ve matlaşmalar başlar.
Cilt de aynı şekilde canlılığını ve sağlığını yitirip mat bir görüntüde olur, akne problemleri başlar. Gözle görülür bir şekilde renksiz bir cilt hakim olur.
Şeker metabolizması bozularak çok sık şeker tüketme ihtiyacı başlar.
Pankreasın işleyişi bozularak pankreas problemleri baş gösterir.
Vücuttaki bağışıklık sisteminde sorunlar başlar ve sık sık hasta olma hali meydana gelir.
Damak tadı bozulur, besinleri tüketmekte memnuniyetsizlik başlar.
Üreme hormonları sağlıklı çalışamaz.
En önemli faktörü strestir. Stres ve çinko, sürekli birbirini tetikleyen iki unsurdur. Vücutta çinko eksikliğinde otomatikman stres meydana gelir ve sürekli stres seviyeniz yükselir, aynı şekilde yüksek stres seviyesi de vücuttaki çinkonun giderek azalmasına neden olur.
Çinkonun yararları
Çinko göz sağlığı için çok yararlı bir enzimdir. Gözlerin retina kısmında bol miktarda çinko bulunmaktadır ve beden yaşı ilerledikçe bu retinadaki çinko oranı azalır, böylelikle göz hastalıkları oluşmaya başlar. Bu yüzden mutlaka çinko alımını eksik etmemek gerekmektedir. Bunun dışında çinko katarakta ve gece körlüğüne karşı da koruyucu faktör rolündedir.
Vücuttaki insülin hassasiyetinin yükseltilmesini sağlar. Böylelikle daha zor kilo alırsınız ve daha rahat yemek yemeye başlarsınız. Üstelik yediğiniz yiyecekler de daha rahat şekilde ayrıştırılıp daha düzgün bir biçimde kas sistemine karıştırılır.
Çinko, vücuttaki atletik yapıyı ve bu yapı için gerekli olan gücü sağlar. Çünkü bünyesinde yeterli derecede çinko bulunan bir bireyin, spor yaptıktan sonraki süreçte vücudunda testosteron seviyesi ve büyüme hormonları daha sağlıklı seviyelerde salgılanır.
Vücuttaki çinko özellikle erkeklerde prostatla ilgili bezleri büyüme sorunundan ya da herhangi bir enfeksiyondan korumaktadır. Bunun dışında testosteron miktarının normal seviyelerde tutulmasına ve spermlerin daha sağlıklı oluşmasına olanak sağlar.
Çinko özellikle hafıza sağlığı için de çok etkili bir enzimdir. Antioksidan etkisi sayesinde beyinde herhangi bir zarar verici metalin birikmesini ve beynin zarar görmesini engellemektedir.