Cevap:KATALİTİK
Katalizör Nedir, Nasıl Temizlenir?
Katalizör nedir yazısıyla karşınızdayım. Kabul edelim, katalitik konvertör (katalizör de hatta katalizatör de denir) arızalandığında değiştirmek ve temizletmek bile pahalı olabilir. Kendimiz temizleyebiliyorsak, cebimizi korumak için bunu denemek doğru bir yöntem olacaktır. Kahveni kap gel, tamirin nasıl olacağını anlatıyorum.
Katalitik konvertör ya da katalizör nedir?
Katalitik konvertör dizel ve benzinli araçlarda farklı yapılara sahip olsalar da amacı egzoz emisyonlarını düşürmeye yarayan, içinde egzoz gazlarını kimyasal reaksiyona sokan elementler barındıran, dışarıdan bakıldığında basit fakat özünde kompleks yapıya sahip bir parça. Yeni nesil ultra teknolojik araçlarda, üzerine sensörler de yerleştirilerek, bu parçaya motorun yakıt verimliliğini artırmak, daha stabil çalışmasını sağlamak gibi görevler de yüklendiği için katalitik konvertör arızalandığında otomobilinin yakıt sarfiyatı artabilir, çekiş düşüklüğü olabilir, rölanti sorunları yaşayabilirsin. Egzozdan çiğ yakıt kokusu, kötü kokular gelebilir. Tüm bunların yanında egzoz emisyon testinden de geçemeyebilirsin.
Katalizör nasıl arızalanır? Arızaları nedir?
Çok çok ender olarak yüksek sıcaklıklardan ötürü katalitik konvertörün içindeki porselenin üzerinde bulunan, egzoz gazlarını kimyasal reaksiyona sokan elementler eriyebilir fakat bu çok az rastlanan bir durum. Diğer taraftan, çok rastlanan bir neden katalitik konvertörün tıkanması. Aslında bu parça kolay arızalanmayacak kadar basit işleyen, içinde mekanik bir unsur bulundurmayan bir parça. Katalitik konvertör giriş ve çıkışında iki adet veya daha fazla lambda sensörü bulunur, bu sensörler arızalanabilir. Bu sensörler arızalandığında da katalitik konvertör arızası olarak tanımlanıyor fakat bu yanlış. Katalizörün en yaygın başa gelen arızası tıkanması, dolması, işleyemez hale gelmesi. Bunun olması için katalitik konvertörün içinde çok fazla kurum dolması gerekiyor. Böyle bir arızaya genelde kötü yakıt, yağ yakan ya da yakıt-hava karışımını ayarlayamayan, supap ayarları bozuk bir motor sebep olur.
Katalitik konvertörün arızalanmaması için ne yapmak gerekir?
Gayet basit, motorun bakımlarını düzenli yaptırıyorsan, aracın yağ yakmıyorsa, ateşleme sistemi doğru çalışıyorsa, hava filtreni, yağını, yağ filtreni zamanında değiştiriyorsan, katalitik konvertör yüzbinlerce kilometre sorunsuz çalışacaktır. Bazen ustaya gittiğinizde katalitik konvertörü iptal eder, en azından bunu yaptıranlar vardır çevrenizde. Çünkü ustaya göre bu parça, sorun çıkarmaya namzettir, müşteri aynı aracı katalitik konvertör arızası nedeniyle tekrar getirmiştir, doğrusu söküp atmaktır. Bunu yapan ustadan pantolonunun paçalarını çoraplarının içine sokarak, Şener Şen gibi topuklarını neticene vura vura kaç. Kaçtın mı? Nereye kaçıyorsun arkadaşım araban tamircide kaldı, geri dön arabayı al, öyle kaç.
Katalitik konvertör iptali/ kat iptali neden yapılmamalı?
Katalitik konvertör sık tıkanıyorsa motorda sorun var. Ateşleme, yağ yakma gibi yoğun karbon birikimine neden olacak sorunu halletmek yerine, kat iptaline yönelen usta, senin cebini değil, kendi cebini, işin kolayını düşünüyor demek. Bu yüzden kaç, bir motor ustasına git, aracın lambda değerlerini kontrol ettir. Katalitik konvertörün kendiliğinden tıkanmadı, bunu unutma. Sebebini bulup, tamirini sağla.
Katalitik konvertör iptali otomobilinin bir miktar daha fazla yakıt tüketmesine sebep olur, alt devirlerde motor daha az güç üretir. Otomobil egzoz emisyondan muayenesinden geçemez. Ayrıca otomobil fenni muayeneden de geçemez. Artıları var mı, elbette var fakat özendirici olmaması için bunlardan bahsetmeyeceğim.
Katalitik konvertör arızası nasıl anlaşılır?
Bazı araçlarda arıza lambası yakar, uyarı verir. Kötü egzoz kokusu, yakıt artışı, lambda değerlerinin bozulmasından da anlaşılabilir. Usta şöyle bir bakıp; “senin kat tıkanmış kardeş” diyebilir. Arabadan çok iyi anlayan bir arkadaş akıl verebilir, mahallede başına gelen birinden feyiz alınabilir. Kaynında da aynısı olmuştur. Fakat ben bu gibi belirtilerden ziyade daha müspet bir yöntemden bahsedeceğim.
Bir lazerli ısı ölçer edin ya da emanet al. Katalizör 400-500 santigrat derece aralığında çalışır. Öncelikle aracını normal çalışma ısısına getir. Aracın altına girmen gerekiyor, ona göre krikoyla kaldır ve altına bir eşek koy, ki araba krikodan düşerse ezilip ölme. İki kişi olmanda fayda var. kendini ikiye bölemiyorsan bir arkadaşını çağır. Araç çalışma ısısına gelince arkadaşın 2000 devir olacak şekilde gaz versin. Şimdi yat aşağı, katalitik konvertörü bul. Buldun mu? Susturucuya benzer, üzerinde iki tane sensör var. Sağlıklı çalışan bir katalitik konvertörün çalışma ısısını biliyorsun, neydi? 400-500 santigrat derece. Ölçüm cihazını katalitik konvertörün giriş tarafına tut, motordan geliş yönü ısısını ölç. Sonra da çıkış tarafını ölç, egzoz yönü. İki tarafın da benzer ısıda olması gerekir. Misal; giriş boğazı 250, çıkış boğazı 450 dereceyse katalitik konvertörün tıkanmış, dolmuş demektir.
Katalizör nasıl temizlenir? Temizleme solüsyonu var mıdır?
Motor ve egzoz soğukken katalitik konvertörün giriş ve çıkış kısmında bulunan 6 adet yaylı cıvatayı sökerek katalizörü kolayca çıkarabilirsin. Yaylar sökülürken fırlayabilir, yayları kaybetmemelisin. Varsa üzerindeki sensörleri de sökmelisin. Söküm işlemi bitti, şimdi katalitik konvertörü temizlemek için solüsyonu hazırlamalısın. Bu işlemi yaparken mutlaka eldiven maske gibi koruyucu gereçler kullan. Hazırlayacağın solüsyon aşındırıcı ve toksiktir!
Solüsyon için ihtiyacın olan tek şey sodyum hidroksit (kostik de derler). Sıvı ya da katı formdaki sodyum hidroksiti, camsil gibi püskürtücü bir şişeye koy, eğer sıvı formda kostik kullanıyorsan içine su ilave etmene gerek yok. Katı formda kostik kullanıyorsan bir litre suda, 100 gram kadar kostik eritmen yeterli olacak. Katalitik konvertörü tezgaha ya da yere dik şekilde koy, içine solüsyonu püskürt. İşlemi yaparken kostik katalizöre yapışacak, su aşağıdan akıp gidecek. Katalitik konvertörün içi köpük dolana kadar işlemi yap. Köpük dolduktan sonra kostiğin işini yapması için biraz beklemekte yarar var. Birkaç dakika sonra katalizörün içini bir hortumdan akan tazyikli suyla yıkayarak kostiği arındır ve katalizörü yerine tak. Tabii çıkardığın sensörleri de temizlemeyi unutma.
Montaj tamamlanınca araç arıza lambası yakıyorsa önce arızaları sil, sonra aracı tekrar çalışma ısısına getirip katalizörün giriş ve çıkış boğazının ısısını ölç. Eğer aradaki ısı farkı azaldıysa tebrikler, tamiratı 10 lira maliyetle, başarıyla bitirdin demektir.
Katalizör nedir yazısının sonuna geldik. Artık sen de kurtuldun, kutup ayıları da kurtuldu. Sayende rahat bir nefes alacağız.
Buradaki videoda temizlik işlemi gösteriliyor. 5 dakika 30 saniyeden itibaren görebilirsin.