Merkez Bankası paraların üzerine yazı yazılmaması, yırtılmış kağıt paraların bantla yapıştırılmaması ve cüzdan kullanma alışkanlığının kazanılması konularında halkı uyarmıştı. Yeni Türk Lirası’ndan Türk Lirası’na geçiş dönemi için Merkez Bankası bir bilgilendirme kitapçığı hazırladı.
Bu kitapçıkta paraların yıpranmaması için vatandaşların dikkat etmesi gereken konulara yer verildi. Bu konular aşağıda belirtilmiştir:
Banknotların yırtılmamasına dikkat edilmelidir.
Banknotların üzerine yazı yazılmamalı, banknotlar yıpratılıp buruşturulmamalı ya da delinmemelidir.
Yırtılmış banknotlar bantla yapıştırılmamalıdır.
Cüzdan kullanma alışkanlığı kazanılmalıdır.
Vatandaşlar ellerindeki eskimiş ya da yıpranmış banknotları Merkez Bankası şubeleri ile bankacılık sistemleri aracılığı ile değiştirmelidir.
5_Million_TL_obverse
Eskimiş banknotlar nasıl yenilenecek?
Merkez Bankasının hazırladığı kitapçıkta eskimiş, yazıları okunmayacak hale gelmiş, kirlenmiş, yıkanmış, boyanmış, yırtılmış, yıpranmış, yanmış vb. banknotların yüzeylerindeki eksiklik oranı yüzde elliden az olmak şartıyla kendi değerleriyle değiştirileceği, eksiklik oranı olan banknotların ise kendi değerinin yarısı üzerinden değiştirileceği belirtilmiştir. Eğer paranın eksiklik oranı yüzde ellinin üzerinde ise para değiştirilemeyecektir.
Merkez bankası eski para değişimi? Merkez bankası eski paraları kabul ediyor mu?
Eskimiş, yıpranmış, yırtılmış ya da kısmen fiziki parça kaybına uğramış banknotların 2017 yılında Merkez Bankası, Ziraat Bankası ya da diğer bankaların şubeleri aracılığıyla değiştirilmesi ise mümkün. Öte yandan sahte banknotlar vatandaşın eline geçtiği zamanda ise banknotun nereden ya da kimden alındığı belirtilerek vatandaşın en yakın Emniyet ya da Jandarma birimlerine gitmesi gerekiyor.
Eski paraların değeri var mı? Eski paraların değerleri nedir?
Tedavülden kaldırılan eski paralar günümüzde dolar üzerinden işlem görmektedir ve eski kâğıt banknotların değerleri giderek artmaktadır. Bugüne dek yedi emisyon döneminden geçilmiş ve bu dönemlerde çıkarılıp tedavülden kaldırılmış kâğıt paraların değeri şimdilerde bin dolar ile 3 bin 500 dolar arasında değişmektedir.
Örneğin birinci (en eski) emisyon dönemine ait kâğıt paralara yaklaşık 40 dolar ile 3 bin 500 dolar arasında fiyat biçilebiliyorken, üçüncü emisyon dönemine ait banknotlara 100 dolar ile 2 bin 500 dolar arasında fiyat biçilebiliyor.
Bazı kâğıt paralara ise değer biçilemiyor ve ne kadar eski ya da ne kadar iyi durumda olduğuna göre en çok fiyat teklif eden alıcıya satılabiliyor.
Eski paraların değerleri ise aşağıdaki gibidir:
Birinci emisyon dönemi kâğıt paraları: Bu dönemin paraları İngiltere’de basılmıştır ve bu basılan banknotlardan ön yüzünde Meclis Binası arka yüzünde ise Başbakanlık Binası bulunan 1 liralık banknotun değeri 40-300 dolar arasında değişmektedir.
Kahverengi ve zeytin yeşili renklerinde olan 50 liralık banknotun değeri 300-2500 dolar arasında değişebiliyor.
Bu dönemde basılmış olan sarı renkli 500 liralık banknotun değeri genellikle 3500 dolar civarında oluyor, ancak çok temiz ve iyi durumda olanlarına değer biçilemiyor.
1939 yılında tedavülden kaldırılan 1000 liralık banknotun değeri ise belirlenemiyor, en yüksek teklifi veren alıcı genellikle bu banknota sahip oluyor.
İkinci emisyon dönemi kâğıt paraları: İkinci emisyon döneminden basılan kâğıt paralardan 2,5 liralık banknotun değeri 225 dolar, 5 liralık banknotun değeri 300 dolar, 10 liralık banknotun değeri 700 dolar, 50 bin liralık banknotun değeri ise 100 dolar civarındadır.
Üçüncü emisyon dönemi kâğıt paraları: Bu dönemde basılmış ve önünde İsmet İnönü portresi bulunan eflatun renkli 50 liralık banknotun değeri 1000-1100 dolar arasında değişebiliyor.
Yine aynı dönemde Amerika Birleşik Devletleri’nde bastırılmış olan 500 liralık banknotların değeri 650 dolardan başlayıp 2500 doları bulabiliyor.
1000 liralık üçüncü emisyon dönemi banknotlarının değeri ise 2500 dolar civarında oluyor ve çok temiz, iyi durumda olanlarına değer biçilmiyor.
Dördüncü emisyon dönemi kâğıt paraları: Bu döneme ait banknotların değeri 200 dolar ile 800 dolar arasında değişebiliyor.
Beşinci emisyon dönemi kâğıt paraları: Bu döneme ait banknotların değeri 110 dolar ile 1000 dolar arasında değişebilmektedir.
Altıncı emisyon dönemi kâğıt paraları: 1983 yılında Banknot Matbaası tarafından bastırılan 50 liralık banknotun değeri 60 dolar ile 400 dolar arasında değişiyor.
Bu dönemde basılan zeytin yeşili ve mavi renkli 500 liralık banknotun değeri 125 dolar ile 1100 dolar arasında değişebiliyor.
Ön yüzünde Atatürk portresi arka yüzünde İstanbul Boğazı bulunan mor renkli 1000 liralık banknotun değeri ise 100 dolar ile 750 dolar arasında değişiyor.
Yedinci emisyon dönemi kâğıt paraları: Bu döneme ait kâğıt paralar eski dönemlere ait olanlar kadar rağbet görmüyor ve bu banknotlara en çok 400 dolar civarında bir değer biçiliyor.
Döneme ait 100 liralık banknotun temiz hali için değer belirlenmemiş olmasına karşın çil satış fiyatı 1 dolar olarak belirtilmiştir.
Döneme ait, Dr. Rüştü Saraçoğlu ve Dr. Ercan Kumcu imzası taşıyan yeşil renkli 50 bin liralık banknotun değeri ise 400 dolar civarındadır.
1 milyon liralık banknotun değeri ise 10 dolar ile 20 dolar arasında değişiyor.
Döneme ait sarı ve kahverengi renkli 5 milyon liralık banknotun değeri ise 15 dolar ile 200 dolar arasında değişebiliyor.
Yine aynı dönemde basılan 10 milyon liralık banknotların değeri de 20 dolar ile 30 dolar civarında.