İçindekiler
Güneş Tutulması Nasıl, Ne Zaman Olur? İşte Güneş Tutulmasının Özellikleri
Doğa olayları özellikle gökyüzü ve astroloji ile ilgilenenler tarafından sıklıkla araştırılmaktadır. Bunlardan en çok merak edileni olan güneş tutulması nasıl, ne zaman olur, özellikleri nelerdir pek çok kişi için ayrı bir önem taşıyor. Sizlere güneş tutulması hakkında tüm merak edilen bilgileri paylaşıyoruz. İşte detaylar…
GÜNEŞ TUTULMASI NASIL OLUR?
Ay yeni Ay evresindeyken Dünya ile Güneş arasına girdiğinde Güneş tutulması gerçekleşir.
Bu sırada Güneş diski örtülür ve Ayın gölgesi yeryüzüne düşer. Her 29,5 günde Ay yeniay evresine gelmesine rağmen, her ay Güneş tutulması gerçekleşmez. Bu durumun sebebi Ayın yörüngesinin belli bir açıya sahip olmasıdır. Bu sebeple yeniay evresinde Ay yörüngesi üzerinde dönerken Ay’ın gölgesi Dünya’nın ya üstüne ya da altına denk gelir. Senede iki defa Dünya-Ay-Güneş’in konumu Güneş tutulmasına izin verecek şekilde denk gelir.
Bu durumda , Ay’ın gölgesi Dünya’da belirli bölgelere düşer ve Güneş tutulması gerçekleşir. Güneşin sadece belirli bölümlerinin Ay tarafından gölgelendiği durumlarda parçalı tutulma gerçekleşir. Güneşin Ay tarafından tam örtüldüğü zamanlarda ise tam tutulma görülür. Ayın gölgesinin tutulma sırasında izlediği yörüngeye tam tutulma hattı adı verilir. 16 bin km uzunluğunda 160 km genişliğinde olan bu hat üzerinde bulunanlar tam tutulma izleyebilir. Güneşin tutulması en fazla 4 dakika sürmektedir. Güneş tutulması dört evrede incelenir.
GÜNEŞ TUTULMASI NE ZAMAN 2021?
Güneş tutulması gibi doğa olaylarını merakla bekleyen tutkunlar, araştırmalarına devam ediyor. 2021 güneş tutulması Kuzey Amerika’dan gözlemlenebilecek. 2021 yılında son Güneş tutulması ise, 4 Aralık 2021 tarihinde tam bir şekilde gerçekleşecek.
GÜNEŞ TUTULMASI İZLENİR Mİ?
Güneş tutulması, tam tutulma zamanı dışında asla çıplak göz ile izlenmemesi önerilir.
Çok kısa bir süre bile olsa Güneş’e doğrudan bakmak, göz retinasında kalıcı hasara ve dolayısıyla körlüğe varan görüş kalıcı görüş bozukluklarına neden olabilir. Retina acıya duyarlı olmadığından, bu hasarın oluşma hissi algılanmaz.
Olağan koşullar altında Güneş, doğrudan bakılamayacak kadar parlaktır. Ancak tutulma sırasında Güneş kısmen örtüldüğünde, parlaklığı azalıp doğrudan bakılabilir olduğu yanılsaması kolaylıkla oluşabilir. Özellikle çocuklar ve deneyimsiz gözlemciler bu yanılgıya kolaylıkla düşebilirler. Göz bebeği en parlak nesneye değil, ortamdaki toplam ışığa göre tepki verir. Dolayısıyla göz bebeği Güneş diski kısmen örtüldüğünde, Güneş’in normal haline bakıldığı durumdan daha geniş olur, böylelikle retina Güneş’in örtülmeyen kısmından gelen ışınıma daha çok maruz kalır. Bu yüzden, tam tutulma süresi dışında tutulma halindeki Güneş’e doğrudan bakmak, normal koşullardaki Güneş’e bakmaktan daha tehlikelidir. Güneş’e özel önlem alınmaksızın dürbün, teleskop, fotoğraf makinesi vizörü gibi optik araçlarla bakmak ise, çıplak gözle bakmaktan çok daha tehlikelidir.
GÜNEŞ TUTULMASININ ÇEŞİTLERİ VE ÖZELLİKLERİ
3 çeşit Güneş Tutulması vardır. Bunlar tam güneş tutulması, halkalı güneş tutulması ve parçalı güneş tutulmasıdır. Tam güneş tutulmasında dünyaya gelen bütün ışınlar kesilmektedir. Bazen ay yuvarlak olması nedeniyle dünyadan uzaklaşır. Bunun sonucunda da güneşin hepsini kapatamaz. Buna halkalı güneş tutulması isimi verilir.
Tam güneş tutulması: Ay’ın Güneş’i Dünya’dan disk halinde görünen ışık yuvarını tümüyle örtmesi ile oluşur. Güneş’in çok parlak olan ışık yuvarı Ay’ın karanlık gölgesi ile örtülür ve Güneş’in ışık yuvarından çok daha soluk olan Güneş tacı çıplak gözle görülebilir hale gelir. Tutulmaya ancak tam tutulma zamanında güvenli olarak çıplak gözle bakılabilir. Bu sırada hava, parlak yıldızlar ve gezegenler gözle görülebilecek kadar kararır. Tam tutulma, Dünya yüzeyindeki dar bir koridorda gözlenebilir.
Halkalı güneş tutulması: Ay’ın, Güneş’in önünden tam kavuşumlu geçişinde Güneş’i tam örtmediği zaman gözlemlenir. Ay’ın çapı, Güneş’in ışık yuvarının çapının yaklaşık 400’de biridir. Ancak Ay’ın Dünya’ya uzaklığı, Güneş’in uzaklığının yine yaklaşık 400’de biridir. Bu yüzden Ay’ın Dünya’dan görünür büyüklüğü Güneş ile yaklaşık olarak aynıdır. Ancak gerek Dünya’nın Güneş çevresindeki, gerekse Ay’ın Dünya çevresindeki yörüngeleri tam daire olmadığından, Ay her tam kavuşumlu geçişte Güneş’i tam olarak örtmez. Bu durumda, Güneş diskinin Ay tarafından örtülmeyen kısmı, Dünya’dan halka şeklinde gözlemlenir.
Hibrit güneş tutulması: Tutulmanın Dünya yüzeyinin bazı bölgelerinde tam, bazı bölgelerinde halkalı olarak gözlenmesi demektir. Hibrit tutulmalar ender olarak görülür.
Parçalı güneş tutulması: Ay’ın Güneş’i kısmen örtmesi sonucunda oluşur. Her tam ve halkalı tutulma, parçalı tutulma olarak başlar ve tam kavuşumdan sonra yine parçalı tutulma halinde devam eder ve biter. Tam tutulma sırasında, tutulmanın tam olarak gözlenebildiği Dünya yüzeyindeki dar koridorun dışındaki geniş alanlarda, tutulma parçalı tutulma olarak görülür.
Ay Tutulması Neden Her Ay Gerçekleşmez?
Çünkü Dünya Güneş’ten doğrudan gelen ışınları engellemesine rağmen, atmosferdeki parçacıklar tarafından yönü değiştirilen ışınlar Ay’a ulaşabilir. Bu nedenle Ay tutulması sırasında Ay kırmızımsı görünür.
Ay, Dünya etrafındaki yörüngesini yaklaşık bir ayda tamamlar. Ancak Ay tutulması her ay düzenli olarak gözlenmez. Bu durumun nedeni Ay’ın yörünge düzlemi ile Dünya’nın yörünge düzleminin tam olarak çakışmamasıdır. Ay’ın Dünya etrafındaki yörünge düzlemi ile Dünya’nın Güneş etrafındaki yörünge düzlemi arasındaki açı yaklaşık 5°dir. Ay’ın ve Dünya’nın yörüngeleri yıl içinde iki kere kesişir. Parçalı ya da tam Ay tutulması Ay’ın, Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesine yaklaştığı bu zamanlarda gerçekleşir.
Görseli büyütmek için üzerine tıklayın.
AY VE GÜNEŞ TUTULMALARI NASIL OLUŞUR?
Güneş Tutulması: Dünya ile Güneş’in arasına Ay girdiğinde Güneş tutulması dediğimiz gök olayı olur. Bu durumda Ay’ın gölgesi Dünya’nın üzerine düşer. Güneş tutulması boyunca Ay’ın gölgesinin düştüğü bölgelerde Güneş görülmez. Biz bu olaya Güneş Tutulması deriz.
Ay Tutulması: Dünya, Güneş ile Ay arasına girdiği zaman Dünya’nın gölgesi Ay’ın üzerine düşer. Bu durumda Ay Tutulması olayı gerçekleşir. Ay tutulması sırasında Ay dolunay evresindedir.
Etkinliğin Amacı:
Ay ve Güneş Tutulmalarının oluşumunu anlayabilmek.
Malzemeler:
● Masa Lambası (Güneş)
● Büyük top (Dünya)
● Küçük top (Ay)
Yapılışı:
1. Masa lambası Güneş, büyük top Dünya, küçük top Ay olarak farz edilir.
2. Karanlık bir odada sadece masa lambası açılır.
3. İlk olarak küçük top, masa lambası ve büyük top arasında olacak şekilde konumlandırılır. Büyük topun üstüne düşen küçük topun gölgesi gözlenir. Bu Güneş Tutulmasının benzetmesidir.
4. İkinci olarak büyük top, masa lambası ve küçük top arasında olacak şekilde konumlandırılır. Küçük top gölgede kalır. Bu Ay Tutulmasının benzetmesidir.
5. Bu deneyi Dünya’nın ve Ay’ın konumlarını değiştirerek çeşitlendirebilir, kısmi tutulmaları da gözlemleyebilirsiniz
