Eski Roma mitolojisinde bir yarıtanrı olan Herkül Grek (Eski Yunan) mitolojisinde “Herakles”diye geçer.
Romalılar Herakles’i M. Ö. 399 yılından sonra,Güney İtalya’daki Yunan kolonileri sayesinde tammışlardı.O tarihten öteye Roma’da Yunan tanrısı olarak yaygın bir ün yaptı. Zamanla, Grek mitolojisinde olduğundan daha farklı bir görünüş kazandı. Tarım,toprak tanrısı ve ticari dürüstlüğün koruyucusu olarak yeni bir kişilik aldı.Ticari işler yapılırken onun adına yemin ediliyordu. Herkül adına,özelliklerini Roma toplumundan,Romalılar’ın inançlarından alan efsaneler yaygınlaştı.
Başardığı 12 başedilmez işle,yenilmez kuvvetin,üstüngücün sembolü oldu. Bu 12 işi şöylece sıralayabiliriz:(l)Bir aslanla dövüştü ve onu yendi. (2) Dokuz başlı canavar Hydra’yı yok etti. (3)Son derece hızlı bir kızıl geyikle yarıştı ve onu tutsak aldı. (4) Kimselerin başedemediği bir boğayı yakaladı. (5) Kral Augeas’ın 30 yıldan beri 3000 öküz bulunan ağıllarını temizledi. (6) İnsan eti yiyen bazı canavar kuşları öldürdü. (7) Girit Kralı Minos’un dev yapılı, azgın boğasını yakaladı. (8) Kral Diomedes’i öldürdü. (9) Amazonlar adı verilen savaşçı kadınları yenilgiye uğrattı ve kraliçelerinin değerli taşlarla süslü çorap bağını aldı. (lO)Üç gövdeli bir ejderhayı, öldürdü. (11) Hesperides’in altın elmalarını ele geçirdi ve 600 (12) Hades’in,yani Cehennemin girişini bekleyen üç başlı köpek Cerberus (Serberus)’u yakaladı.
Herkül’ün bu üstün başarılarını dile getiren renkli efsaneler, onun sayısız sanat eserine konu olmasını da sağlamıştır. Gene bu efsanelere göre.Herkül Evander’in kızlarından biriyle evlenmiş,çobanların koruyucusu Palas bu birleşmeden doğmuştur.
Eskiçağ sanatçılarından sonra, ortaçağ, yeniçağ ressam ve heykelcileri de Herkül’ün resimlerini,heykellerini yapmışlardır. Pisano, P. Vischer,Delvaux,Desjardins gibi ünlü sanatçıların Herkül’ü konu edinen eserleri, dünya sanat tarihinin büyük değerleri arasında sayılabilir. Herkül, yukarda değindiğimiz erdemlerinden dolayı “kuvvet”, “yenilmezlik” belirtmek için kullanılan bir isim-deyim olmuştur. Nitekim “Herkül gibi kuvvetli” sözünü sık sık duyarız.
İstanbul’da Pantokrator mozaikleri, Bergama’daki Colle-oni kilisesi de,Herkül’ü konu yapan usta sanatçıların günümüze kadar ulaşan eserlerinden değerli örneklerdir.
