Karın Şişkinliği Nedenleri ve Tedavisi
Karın şişmesi ve gaz hissi sıkça karşılaşılan sorunlar. Karnım şişiyor neden olabilir? Karın şişkinliğine ne iyi gelir? gibi soruların cevaplarını bu yazımız anlatıyor…
Yeditepe Üniversitesi Kozyatağı Hastanesi Gastroenteroloji Bölümünden Prof. Dr. Meltem Ergün sık sık yaşanan karın şişkinliği sorununa karşı şu yanıtları veriyor:“Ne yesem şişiyorum”, “Sabahları karnım dümdüz akşam ise 6 aylık hamile gibi şişiyor” hastalarımız bu yakınmalarla oldukça sık olarak gelmektedirler. Bazen sadece bu yakınmalar olurken bazı hastalarımızda eşlik eden midede ekşime yanma, ağza acı su gelmesi ve bazı hastalarda da kabızlık bu belirtilere eşlik edebilmektedir.
Şişkinlik ve gaza sebep olabilecek faktörler şu şekilde sıralanabilir:
Öncelikle dikkat edilmesi gereken alarm belirtileri varsa hemen doktorumuza başvurmaktır. Bunlar;
Alarm belirtileri olmayan hastalarda gastrit mevcut ise gastrite yönelik tedavi vermek ve helikobakter mikrobunu öldürmek hastaların %70-75’inde gaz şikâyetinin geçmesine sebep olacaktır.
Kabızlığı belirgin olan hastalarda, haftada 2-3 kere tuvalete çıkan ve yeterince boşalma olmayan hastalarda barsak ritmini düzenlemek şişkinlik ve gazın geçmesi için önemlidir.
Karın operasyonu veya jinekolojik operasyon geçirmiş hastalarda daha sonra karın içi yapışıklıklar olabilmekte ve bunlarda bağırsaklarda ritim bozulmasına, aşırı bakteri çoğalmasına sebep olabilmektedir. Bu durumda bağırsak florası düzenleyici ilaçlar ve probiyotiklerin faydası olur.
Dünyada uygulanan çok sayıda diyet programları içinde insan ömrünü uzatan ve kanser gelişimini engellediği ispatlanmış tek rejim: Akdeniz diyetidir. Bol sebze meyve, bol su, zeytinyağlı yiyecekler yenilmesi ekmek hamur işi gibi yiyeceklerin azaltılması et balık tavuk gibi protein içeren gıdaların günde 1 sefer (her gün 1 çeşidi olmak üzere) dönüştürülerek tüketilmesi önerilir.
Bu rejime ilaveten günde yarım saat yürüyüş veya evde yapılacak pilates, jimnastik gibi sporlar da bağırsak hareketlerini arttırıp gaz ve şişkinliğe iyi gelecektir.
Karın Şişkinliği Neden Olur? Ne İyi Gelir?
Karın Şişkinliği Nedir?
Karın veya mide şişkinliği, gastrointestinal sistemin (ağızdan anüse kadar uzanan bölge) hava veya gazla dolması sonucu meydana gelen bir durumdur. Bazen karın bölgesinde şişlik, hazımsızlık, şişkinlik hissedilir. Toplumdaki insanların büyük bir kısmında oluşan bu sorunun birçok sebebi olabilir. Yararlı mide ve bağırsak bakterilerinin oluşturduğu bir miktar gaz vücutta her zaman bulunur. Bu gaz vücuda herhangi bir şişlik ve rahatsızlık vermez. Fakat bu gazın normalden fazla olması ve vücuttan atılmasında zorlanılması, organ duvarlarında gerilime sebep olur. Sindirim sisteminde yaşanan bu gerilme ise sinir uçlarını uyararak; nefes darlığı, sık geğirme, çarpıntı, karında şişlik ve ağrı gibi rahatsız edici birçok duruma yol açabilir.
Hamilelikte de karın şişmesi ve sertleşmesi sıklıkla görülen bir durumdur. Rahmin büyümesi, bebeğin iskelet yapısının gelişmesi, hamilelikte alınan kilo, beslenmeye bağlı problemler, kabızlık, braxton hick kasılmaları şişliğe veya sertleşmeye neden olabilmektedir.
Karın Şişkinliği Nedenleri
Karında şişlik olmasının birçok nedeni bulunur. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
Sindirim sistemi hastalıkları: Karın şişmesi nedenlerinin başında sindirim sistemi rahatsızlıkları yer alır. Ülser, gastrit, çölyak hastalığı, irritabl bağırsak sendromu, dispepsi, mide ve bağırsak kanserleri, safra kesesi bozuklukları, mide fıtığı, kabızlık gibi hastalıklar gaz problemine neden olur.
Sağlıksız beslenme alışkanlıkları: Yüksek oranda karbonhidrat içeren besinlerin fazla tüketilmesi mide şişmesi sorununa neden olur. Lif oranı düşük olan gıdalar bağırsakların az çalışmasına yol açabilir. Ayrıca çok hızlı yemek yenmesi, fazla hava yutulmasına sebep olarak mide ve bağırsaklarda aşırı gaz oluşturabilir.
Stres: Diğer birçok rahatsızlıkta olduğu gibi stresin sindirim sistemi üzerinde de olumsuz etkisi bulunur. Aşırı stres mide, bağırsak ve yemek borusunun çalışmasını bozabilir.
Ödem: Vücutta biriken fazla sıvının da şişkinlik yapması muhtemeldir. Hareketsiz yaşam, fazla sodyum tüketimi, yetersiz potasyum tüketimi gibi etkenler ödeme neden olabilir. Bu da bağırsak ve mide de gaz birikmesi ve şişliğe yol açar.
Besin alerjileri: Kimi kişilerin bağırsak yapıları bazı besinlere aşırı reaksiyon verebilir. Süt, şeker, yumurta, soya, glüten, buğday ve mısır gibi besinleri tükettiklerinde hazımsızlık oluşumu ve bu nedenle şişkinlik gözlenebilir.
Bu durumların dışında karın şişliği sebepleri, böbrekte taş olmasından kaynaklanabilir. Ayrıca laparoskopi gibi karnın içine karbondioksit gazı doldurularak gerçekleştirilen ameliyatlar sonrasında karında şişlik meydana gelebilmektedir.
Karın Şişkinliği Belirtileri Nelerdir?
Mide şişkinliği belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Sürekli geğirme
- Aşırı gaz
- Karında gözle görülecek seviyede büyüme
- Karında ağrı ve kramplar
- Karında oluşan spazm, dolgunluk ve basınç hissi
- Karın gurultusu
Nasıl Teşhis Edilir?
Uzman hekim mide şişliği problemini genellikle şikayetleri dinleyerek teşhis eder. problemin neden dolayı geliştiğini anlayabilmek için karın-batın bölgesi röntgen veya ultrasonla görüntülenir. Bu tetkik bir sonuç vermez ise endoskopi ve kolonoskopi yapılarak kesin tanı konulabilir.
Karın Şişkinliğine Ne İyi Gelir?
Karın şişliği ciddi bir sağlık sorunundan kaynaklı değilse, bazı önlemler ile geçebilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- Yemek yerken hızlı yeme alışkanlığı bırakılmalıdır. Küçük lokmalarla az öğünler yenilebilir. Ayrıca gazlı içeceklerden de kaçınılmalıdır.
- Besinler çok çiğnenerek sindirimi kolaylaştırılmalıdır.
- Şişkinliğe neden olabilecek besinlerin tüketimi azaltılmalıdır.
- Kefir ve yoğurt gibi sağlıklı probiyotikler tüketilmelidir.
- Mide şişliğine neden olan yapay tatlandırıcılardan uzak durulmalıdır.
- Mide gerginliğini azaltmak adına bol su içilmelidir.
- Düzenli egzersizle hareketli bir yaşam tarzı oluşturulmalıdır.
- Yüksek lifli besinlerin tüketilmesi artırılmalıdır.
- Aşırı kilosu olan bireyler ideal kilolarına ulaşmalıdır.
Nasıl Tedavi Edilir?
Diğer hastalıklarda olduğu gibi midede şişkinlik problemi sebebe yönelik olarak planlanır. Şişliğin altında yatan sorunun netleşmesi için endoskopi ve kolonoskopi yapılarak tanı kesinleştirilir. Hekim rahatsızlığa göre ilaç veya probiyotik takviyesi verebilir. Karındaki şişlik için genellikle yaşam tarzı değişiklikleri verilir. Bu anlamda hekim 3 ana 3 ara öğün olmak üzere az ve sık yeme düzenini önerir. Düzenli tuvalete çıkılabilmesi için de bol bol su içilmesi gerektiği söylenir. Ayrıca hastalar yüzme, yoga, pilates ve yürüyüş gibi aktivitelere yönlendirmek de doğru olacaktır.
Karın Şişkinliği Evde Nasıl Geçer?
Evde bulunan bazı bitkiler ve yöntemlerle ciddi semptomlar göstermeyen karın şişkinliğine iyi gelebilmektedir. Bu bitki ve yöntemler şu şekildedir:
- Nane: Nane çayı, kas spazmlarına iyi gelebilmekte ve mide şişkinliğini rahatlatabilmektedir.
- Rezene: Karın şişkinliğine iyi geldiği bilinmektedir.
- Papatya çayı: Rahatlamaya yardımcı olan bu çay, mide kaslarının da rahatlamasını sağlamaktadır. Karın şişliğinin inmesine yardımcı olur.
“Karın şişkinliği hastalık habercisi olabilir”
İBezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Mehmet Zorlu, karın şişkinliğinin, doğal bir durum olabileceği gibi hastalık habercisi de olabileceğini belirtti.
Bezmialem Vakıf Üniversitesinden yapılan açıklamada görüşlerine yer verilen Zorlu, karın şişmesi genellikle sindirim sisteminin normal işlevinin bozulması ve bağırsak gazında artış olması sonucu ortaya çıktığını kaydetti.
Zorlu, ‘Karın şişkinliği, karın bölgesinde yer alan organların (mide, bağırsaklar, karaciğer, safra kesesi, pankreas, dalak, üreme organları, mesane ve bu organlarla ilişkili kan damarları) hafif veya ciddi hastalıkları sonucunda olabilir. Bu nedenle önemsenmesi gereken belirtilerden biridir.’ ifadelerini kullandı.
Zorlu, sözlerini şöyle sürdürdü:
‘Süre giden bir karın şişkinliği, özellikle mide-bağırsak hastalıkları açısından önemli bir şikayet başlığıdır. Karın şişkinliğine; karında hassasiyet, ağrı, geğirme, bulantı, kusma, kabızlık veya ishal, karında gaz, ağıza acı su gelmesi, hazımsızlık gibi şikayetler eşlik ederse, hastanın mide-bağırsak hastalıkları açısından değerlendirilmesi gerekir. Çünkü karın şişkinliği ve beraberinde ortaya çıkan bu şikayetler; stres kaynaklı dışkılama alışkanlığının değişmesi anlamına gelen huzursuz bağırsak sendromundan mide duvarı iltihaplanması olan gastrite, mide ile onikiparmak bağırsağında görülen yara olan ülserden mide-bağırsak tümörüne, apandisitten çölyak hastalığına, crohn hastalığından helikobakter-pylori enfeksiyonuna kadar pek çok gastrointestinal (mide-bağırsak) hastalıkla ilişkili olabilir.
Karın şişkinliğinden mustarip olan hastalarda, halsizlik, karında dolgunluk, çabuk doyma hissi, karın ağrısı, karında ele gelen sertlik gibi şikayetlerle birlikte son 6 ayda normal kilosunun yüzde 10’undan fazla kayıp, ateşlenme ile gece terlemesi varsa kanserden şüphelenmek gerekebilir. Gastrointestinal (mide-bağırsak) tümörlerde, tümörün yayılım alanına göre, kansızlık (anemi), dışkıda siyahlık veya kırmızı renkli kanamalar hastalık habercisi olabilmektedir. Özellikle 50 yaş üstü erkeklerde ve menopoz sonrası dönemde kadınlarda, demir eksikliği anemisi (kansızlık), karında şişkinlik, ağrı ve hazımsızlık, kilo kaybı varsa kanserden şüphelenilmesi gerekir.’
Kişilerin şikayetlerini iyi dinlemeleri gerektiğini belirten Zorlu, devam eden karın şişkinliğinin ve yanında başka şikayetlerin olmasının karın bölgesinde hassasiyet, şiddetli ishal ve dışkıda kan görülmesi, yüksek ateş, 6- 8 saat yemeden ve içmeden kesilme gibi şikayetler varsa muhakkak hekime başvurulması gerektiğini kaydetti.
Zorlu, ‘Bu şikayetlerle gelen hastalara, kan tahlilleri, dışkı tetkikleri, dışkıda gizli kan tetkiki, ultrason röntgen ve gereken hallerde diğer görüntüleme tetkikleri (BT, MR vs.), gastroskopi ve kolonoskopi gibi tetkikler yapılabilir.’ ifadelerini kullandı.