Halı türlerinden biri olan kilim, normal halılara göre daha ince yapıda oluşturulan bir halı çeşididir. Türklerin kendi içlerinde geliştirdikleri en önemli el dokuma sanatlarından biri de kilimciliktir ve günümüzde dahi hala aktif olarak kilimcilikle uğraşılabilmektedir. Kilim söz konusu olduğunda, el dokuması kilimcilik alanında akıllara ilk Türklerin işledikleri kilimler gelmektedir.
Çünkü Türkler kilimleri ilk üretmeye başladıkları zamanlardan itibaren kilimleri her yerde rahatlıkla kullanılabilecek şekilde üretmişler ve kendileri de aynı şekilde her yerde kullanmışlar, üstelik üretim maliyetlerini çok cüzi seviyelerde tutmuşlardır.
Günümüz şartlarında estetik algıların değişiklik göstermesi ve gelişen teknolojilerle halı ve kilim üretimlerinde seri üretime geçildiğinden artık kilime karşı çok rağbet gösterilmese de normal şartlarda kilimler standart halılarla kıyaslandığında çok daha ucuza ve çok daha kısa zamanda üretilebilmektedirler.
Yapılan araştırmalar neticesinde, dünya üzerinde üretilmiş en eski halının M.Ö. 5. yüzyılda üretilmiş bir Türk kilimi olduğu ortaya çıkmıştır. Yapımında bu kadar uzun süre kalıcılık sağlanmasının ana kuralı boyama işlemlerinde kök boyasının kullanılmasından kaynaklanmaktadır.
Kilimler nasıl dokunmaktadır?
Kilimler üretilirken, “ıstar” adı verilen tezgahlarda özellikle kadınlar tarafından işlenmektedir. Bahsedilen bu ıstar tezgahları, yüzeylere ya eğik ya da dik bir biçimde yerleştirilmektedir. “Arça” ve “arış” denilen yatay ve dikey şekilde iplik atkıları yaratarak kasnağın üzerindeki her türlü motifin işlenmesiyle dokuma işlemi devam etmektedir.
Yün malzemeden oluşan bu iplik çeşitleri, bitki yapraklarından ve bitki köklerinden kaynatılmaları suretiyle elde edilen bir boyayla hazırlanmaktadır. Tercihe göre nakış işlemi kilim tezgahında yapılırken, işleme işlemleri hem çözgü hem de atkı iplikleriyle oluşturulmaktadır. Böylelikle meydana getirilen desenler, kilimin arka kısmında ters olarak da görülebilmektedir.
Kilimlere işlenilen motifler, Türk işlemeleri geleneğine uygun olarak mermer işlemeleriyle, halı işlemeleriyle ve mermer işlemeleriyle aynı motiflerdir. İsteğe göre geometrik yapıda ya da köşeli yapıda da uygulanabilmektedirler.
