Bir ülke sınırları içinde yaşayan insanlara, verilen haklardan yararlanması için o ülkeye vatandaşlık bağı ile bağlanmaları gerekmektedir. Vatandaşların, politik katılım ve anayasal hakları vardır. Her ülkenin anayasasında vatandaşlık gereklilikleri yazmaktadır. Bunların başında milliyet, doğum yeri ve kültür vardır.
Tabiiyet, uyrukluk nedir?
Uyrukluk yani tabiiyet, bir kişi ile devlet arasındaki hukuki bağdır. Kişinin etnik kökeni ile ilgili değildir. Uyrukluk ve tabiiyet, vatandaşlık ve yurttaşlık aynı kelimelerdir. Uyruk yurttaşları belirttiği gibi, sadakat da uyruk olabilmek için gereklidir. Devletler, doğum yeri, kan bağı ve bunların karması ile uyrukluk verirler. Türkiye Anayasasının 66. maddesine göre; Türk devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türk’tür. İdare hukuku, sosyal güvenlik hukuku, ceza hukuku, uluslararası hukuk, insan hakları, usul hukuku, vergi hukuku açısından da vatandaşlık tanımı özellik kazanmaktadır. Vatandaşlık; din, hukuk, ahlak, örf, adet ve tarih gibi ortak kültürel unsur ve değerlerle birbirine bağlanan ve toprak parçası üzerinde yaşayan insanların meydana getirdikleri yaşam düzenidir. Hukuki kaynaklarda vatandaşlık; siyasi cemiyet yani devletle o siyasi toplumun, herhangi bir ferdi arasındaki ilişkiler, karşılıklı hak ve vazifeler karşılığı olarak kullanılır. Siyasi sınırlar ile çevrili bir vatan toprağında yaşayan insanlar, o siyasi camia içindeki sosyal hayatlarını sürdürebilmek için, birbirlerine karşı belli bir takım sorumluluklar, haklar ve görevler ile bağlıdır. Bunlara kaynaklarda vatandaşlık hak ve görevleri denilmektedir.
Türk vatandaşı nasıl olunur?
Uluslararası hukuk ise, vatandaşlık hakkında üç ilke benimser. Her kişinin vatandaşlığı olmalıdır, her kişinin yalnız bir vatandaşlığı olmalıdır, kişi vatandaşlığı seçmede ve değiştirmede özgür olmalıdır. Türk vatandaşlığı kanunu, 1964 yılında kabul edilmiş ve bir iki defa değiştirilmiştir. Bütün vatandaşlık işlemleri, İçişleri Bakanlığı tarafından yürütülmektedir. Türk Vatandaşlığına geçiş ise üç yolladır. Kanunla, yetkili makam kararıyla ve seçme hakkıyladır. Yapılan değişikliklere göre, Türk ile evlenen yabancılar, bakanlık kararıyla vatandaşlığa geçerler. İskan kanununa göre ise, yurtsuzlar ve mültecilere dair hükümlerle, bunların vatandaşlığa geçişleri düzenlenmiştir. Vatandaşlıkla ilgili kararlarda yargı denetimi açıktır.
