Ekosistemin Temelleri: Canlılar ve Çevre Etkileşimi
Ekoloji, canlı varlıklar ile çevreleri (yani yaşadıkları ortam) arasındaki ilişkileri inceleyen bilim dalıdır. Örneğin, ormanda bir ağaçta yuvalanan şahin, tarla sıçanları gibi küçük kemirgen hayvanları yiyerek beslenir; tarla sıçanları ise bitkilerle (yonca, ekinler) beslenir. Bitkiler olmasaydı ne tarla sıçanı ne de şahin yaşayabilirdi. Tüm dünyada durum aynıdır: istisnasız tüm hayvanlar, doğrudan veya dolaylı olarak bitkilere bağımlıdır.
Biyosenoz: Ekosistemdeki Canlı Toplulukları
Farklı görünümlü yerlerde (tundra, orman, bozkır, deniz vb.) yaşayan hayvanlar ve bitkiler, biyosenoz adı verilen topluluklar oluşturur. Bu toplulukları oluşturan türler ne kadar çeşitli olursa, topluluklar o kadar kararlı ve dengeli olur. Başka bir deyişle, bu türlerden biri kaybolursa, diğer tüm türler bu kayıptan az ya da çok zarar görür: Bir ağaç kesilirse, orada yuvalanan şahin başka bir yuva aramak zorunda kalır; orada sıçanların nesli tükenmediği için hızla çoğalmaya başlarlar ve çevredeki bitkiler bundan çok zarar görür, çünkü sıçanlar bunları kemirir. Ancak şahinin yaptığı görevi bu sefer tilki yapacağından, bozulan denge yeniden kurulur.
Doğadaki Dönüşüm: Hiçbir Şey Kaybolmaz
Ekoloji bize şunu da öğretir: biyosenozda hiçbir şey kaybolmaz. Tüm canlıların yaşamını sürdürebilmesi için atıklar ve artıklar sürekli olarak yeniden kullanılır: ormanlarda kuruyup dökülen yapraklar, çürüyen dallar, hayvan ölüleri ve dışkıları humusa dönüşür ve bu da diğer bitkilerin yaşaması için gerekli elementleri sağlar. Oksijen, karbon, azot, kükürt vb. böylece gerçek bir döngüye girer.
Çevre Bilimi: Uygulamalı Ekoloji
Uygulamalı ekolojiye “çevre bilimi” denir. İnsan da karasal biyosenozların bir parçasıdır ve teknolojik ilerlemelere rağmen diğer canlı öğelerden vazgeçemez.