Sürtünme kuvvetinin olumlu ve olumsuz yönleri, sonuçları ve tarafları nelerdir
sürtünme nedir – sürtünmenin olumlu ve olumsuz yönleri – sürtünme kuvvetinin olumlu ve olumsuz etkileri
Sürtünme nedir?
Sürtünme, birbirine görevli olarak hareket eden iki nesnenin arasında oluşan ve harekete karşı koyan kuvvete verilen isimdir. Daha global bir kavram olarak, sürtüşme bilimi olarak tanımladığımız tribolojinin bir ilgili alanıdır. Bizim yaşadığımız basamakta her cisim arasında mekanik kontak bulunan veya uzaktan interaksiyon halinde olan bir fiziki olgudur.Sürtünme kuvveti olarak kızağın kaymasını örnek olarak verebiliriz.
Fs=uN
u=sürtünme katsayısı
N=tepki kuvveti
Sürtünme kuvvet ile aynı doğrultuda ve zıt yönlerdedir. Eğer cisim duruyorsa, sürtünme ve kuvvet eşit veya kuvvet sürtünmeden daha azdır. Sürtünme kuvveti pürüzlük arttıkça artar.Eğer bir cismin üzerine tepki kuvveti ve yer çekimi kuvveti dışında kuvvet uygulanmıyorsa sürtünme yoktur.
Sürtünme Yararlımı Zararlımı?
Cismin hareketine karşı koyan, harekete zıt yöndeki kuvvete sürtünme kuvveti denir.Sürtünme kuvveti birbirine sürtünen yüzeyler arasında oluşur.sürtünme kuvveti yüzeylerin cinsine ve cismin kütlesine bağlıdır.
Sürtünme kuvveti olmasaydı en azından yürüyemezdik. Arabalar frene basınca duramazdı. Cisimleri kolay hareket ettirmek için tekerlek takmazdık.
Sürtünme Kuvvetinin Olumlu Olumsuz Yönleri :
1. Yürümeyi kolaylaştırır. Hareketi zorlaştırır.
2. Sürtünme kuvveti nedeniyle yerine koyduğumuz koltuk ve masa gibi eşyalar yerinde kalır.
3. Metaller arasında oluşan sürtünme sonucu sert metal yumuşak metali aşındırır. Enerji kaybına neden olur. Arabaların motor gücünün yaklaşık %20 si sürtünme kuvvetini yenmeye harcanır.
4. Sporcular ayaklarına giydikleri çıkıntılı ayakkabılar ile daha rahat yere basarlar.
5. Sürtünme kuvveti cisimleri aşındırır .
6. Araba,uçak,gemi ve trenin hızını yavaşlatır.
7. Sürtünme kuvveti olmasaydı dağ yamaçlarındaki kaya ve topraklar kolaylıkla kayardı.
8. Kalemle yazamaz veya yazdıklarımızı silemezdik.
9. Arabalar frene basılınca duramazdı.
Sürtünme Kuvvetini Artırıcı Ve Azaltıcı Yöntemler
1. Çok dik yokuşlara girinti çıkıntı yapılması
2. Kışlık ayakkabıların buzda kaymaması için girintili olması
3. Araçların tekerlerine karda zincir takılması
4. Kayakçıların düz ve pürüzsüz kayak kullanması
5. Ağır cisimlerin altına sürülen yağ veya konulan silindirler
6. Otomobil tekerlerinin mil yataklarına çelik bilye konulması
Sürtünme Kuvvettinin Olumlu ve Olumsuz Etkileri
Cismlerin bulundukları yerde hareket etmeden durmaları sürtünme kuvveti sayesindedir.Hareketlilerde sürtünme kuvveti olmasaydı istendiği zaman durulamazdı.Bizde yürürken duramazdık.Bu durum çarpışma ve kazalara neden olurdu.Buz veya kar üzerinde sürtünme kuvvetti azdır.Bu nedenle kış mevsiminde ayakkabıların altlarının pürüslü olması tercih edilir.Otomobillerin kaymalarını önlemek içnde zincir takılır.Makina parçaları hareket ederken bir birine sürtünür.Sürtünmeden dolayı parçalar yıpranır.
Cisimlerin ağırlığı büyük olur sürtünmeden dolayı onları hareket ettirmek için daha fazla enerji gerekir.
Yukarda anlatılan sürtünmenin olumlu ve olumsuz etkilerini azlalt için bir takım önlenler alınır.
Araba motorunun rahat çalışması veya sürtünmeyi azaltmak için parçalar yağlanır.Tekerleklerin rahatça dönmesi için bilye kullanılır.
Trenlerin tekerlekleri demirdir.Raylarda demir olduğundan sürtünme azdır.Bu nedenle kamyondan daha büyük olan vagonların daha az enerjin harcayarak hareketi sağlanır.Ancak durması gerektiğinde sürtünmenini artması gerekir bu nedenle tekerlek ile ray arasında kum püskürtülerek kolayca durması sağlanır.
Sürtünme Kuvvetinin Olumlu ve Olumsuz Yönleri
1 Sürtünme kuvveti yürümeyi kolaylaştırırken hareket etmeyi zorlaştırır
2 Sürtünme kuvveti olmasaydı arabalar frene basıldığında duramazdı
3 Sürtünme kuvveti olmasaydı Kurşun kalem ile yazı yazılamazdı veya yazdığımız yazı silgi ile silinmezdi
4 Cisimler sürtünme kuvveti ile aşınır
5 Dağ yamaçlarındaki kaya ve toprak gibi maddeler sürtünme kuvveti sayesinde kaymadan sabit durur.
Sürtünmenin Olumlu ve Olumsuz Yönleri
Cismin hareketine karşı koyan, harekete zıt yöndeki kuvvete sürtünme kuvveti denir. Sürtünme kuvveti birbirine sürtünen yüzeyler arasında oluşur. sürtünme kuvveti yüzeylerin cinsine ve cismin kütlesine bağlıdır.
Sürtünme Kuvvetinin Olumlu Olumsuz Yönleri
Sürtünme yürümeyi kolaylaştırır. Hareketi zorlaştırır.
Cam, buz ve kar yüzeyi pürüzsüzdür, bu nedenle bunlar üzerinde sürtünme kuvvetti azdır. Bu yüzden kış mevsiminde kazaları engellemek için ayakkabıların altlarının pürüzlü olması tercih edilir. Aynı şekilde otomobillerin kaymalarını önlemek içende kışın kar lastiği veya zincir takılır.
Sürtünme kuvveti nedeniyle yerine koyduğumuz koltuk ve masa gibi eşyalar yerinde kalır.
Makina parçaları hareket ederken bir birine sürtünür. Sürtünmeden dolayı parçalar yıpranır.
Metaller arasında oluşan sürtünme sonucu sert metal yumuşak metali aşındırır. Enerji kaybına neden olur. Arabaların motor gücünün yaklaşık %20 si sürtünme kuvvetini yenmeye harcanır.
Sporcular ayaklarına giydikleri çıkıntılı ayakkabılar ile daha rahat yere basarlar.
Sürtünme kuvveti cisimleri aşındırır.
Cisimlerin ağırlığı büyük olur sürtünmeden dolayı onları hareket ettirmek için daha fazla enerji gerekir.
Sürtünme sayesinde Araba, uçak, gemi ve trenin hızını yavaşlatır
Sürtünme olmasaydı araçlarda frene basılınca duramazdı, kayardı. Tıpkı kışın buzlu zeminde olduğu gibi
Sürtünme kuvveti sayesinde dağ yamaçlarındaki kaya ve topraklar birbirine tutunurlar ve aşağı doğru kayıp yuvarlanmazlar
Kalemle yazamaz veya yazdıklarımızı silemezdik. Cam üzerine kurşun kalemle yazı yazmak gibi
Sürtünme Kuvvetinin Olumlu ve Olumsuz Sonuçları Nelerdir, Olumlu ve olumsuz tarafları ve yönleri hakkında bilgi
Ders:Fen ve Teknoloji
Ünite:Kuvvet ve hareket
Ödev:Sürtünmenin günlük yaşamımızdaki yararları ve zararları
Hareket-Kuvvet
Hareket :Bir cismin sabit bir noktaya göre zamanla yer değiştirmesine “hareket” denir.
Yer değiştirme:Bir cismin son konumu ile ilk konumu arasındaki farka yer değiştirme denir. Vektörel bir büyüklüktür. ∆X sembolü ile gösterilir.
Yer değiştirme = Son konum – İlk konum
∆X=X2 – X1
Hız :Hareketli bir cismin birim zamandaki yer değiştirme miktarına “hız” denir. Hız, v harfi ile gösterilir, birimi m/s dir. Hız vektörel bir büyüklüktür.
(hız) V= ∆X/ ∆t
∆X=yol(m)
∆t=zaman(s)
V=hız (m/s)
Konum:Sabit eşyaların bulunduğu yere onun konumu denir.
Ortalama hız:
Toplam alınan yol
Ortalama hız =
Vektör Nedir ?
Bir ucu sınırlandırılmış diğer ucu okla yönlendirilmiş doğru parçasına vektör denir. Hız,kuvvet vektörle gösterilir.
Skaler Büyüklük Nedir ? (Sayısal)
Sadece sayı ve birimle ifade edilen büyüklüktür.Uzunluk,yol, yüzey,hacim,kütle,zaman vb. sayısal büyüklüktür. 10m,10cm2,2saat gibi
Vektörel Büyüklük Nedir ?
Yönlü büyüklüklere vektörel büyüklük denir. Hız,kuvvet,ağırlık,ivme vektörel büyüklüktür.
Kuvveti Belirtebilmek İçin Hangi Elemanları Bilmek Gerekir ?
Kuvvetin şiddetini,doğrultusunu,yönünü ve uygulama noktasını bilmeliyiz.
Kuvvetin Etkileri Nelerdir ?
Cismi durdurur. Hareketlendirir. Hızlandırır. Yavaşlatır. Döndürür. Şeklini,yönünü ve doğrultusunu değiştirir.
Kuvvet Vektörle Nasıl Gösterilir ?
Doğrultusu |————-à
Uygulama noktası A
F=3 nt (Şiddeti)
Kuvvetin Birimleri Nelerdir ?
kgf,grf,nt,dyn dir.
Önemli Kuvvet Eşitlikleri Nelerdir?
1 kg-f = 1000 gr-f
1 kg-f = 9.8 nt (Yaklaşık 10 alınabilir.)
1 gr-f = 980 dyn (Yaklaşık 1000 alınabilir.)
1 kg-f = 1000 . 980 dyn =980.000 dyn = 9.8 .105 dyn
1 nt = 100.000 dyn =105 dyn
Kilogram-kuvvet(kg-f)
gram-kuvvet(gr-f)
Ağırlık İle Kütle Arasında Fark Var mıdır?
Vardır. Kütle Ayda, Dünyada veya Marsta hep aynı değerdedir. Fakat ağırlık cismin bulunduğu yerin yerçekimine göre değişir. Dünyada 60 kg olan fatih hoca aya gitse 10 kg ağırlığa sahip olacaktır. Fakat kütlesi ayda ve dünyada aynı kalacaktı.
Kuvveti Nasıl Ölçeriz?
Kuvveti Ölçmek için dinamometre adı verilen araçtan faydalanılır.Ağırlık bir kuvvet olduğu için dinamometre ile ölçülür.Dinamometre yay ve göstergeden ibarettir. Yayın esneme ve yerçekimi kuvvetinin etkisinden yararlanılarak yapılmıştır.
Etki – Tepki Nedir?
Bütün cisimler kendilerine uygulanan kuvvete eşit şiddette ancak zıt yönlü kuvvet uygular. Bu kurala
etki – tepki prensibi denir.Topun yere atılınca zıplaması gibi…
Her Cismin Eylemsizliği Varmıdır?
Vardır. Cisimler kendilerine bir kuvvet etki etmiyorsa veya toplam kuvvet sıfırsa sonsuza kadar durmaya , hareket ediyorsa sabit hızla hareketine devam eder. Bu kurala cisimlerin eylemsizliği denir.
Görüldüğü gibi cisimlerin hareketleri, temas ettikleri yüzeylere göre farklılıklar gösterir.Cisimler;• Pürüzsüz yüzeylerde daha kolay,• Pürüzlü yüzeylerde ise daha zor hareket eder.• Bu durum, sürtünen yüzeylerin farklılığından kaynaklanır.Cisimler nerede hareket ederse etsin, hareketlerini engelleyen, zorlaştıran bir kuvvet vardır. Oyun oynarken kaçan top, bir süre hareket ettikten sonra başlangıçta yavaşlar; sonra da durur. Topun hareketini yavaşlatan ve durduran kuvvet ne olabilir?
Sürtünen cisimler arasında ortaya çıkan ve cismin hareketini zorlaştıran kuvvete sürtünme kuvveti denir. Sürtünme kuvveti cisimlerin hareketine karşı koyan bir kuvvettir ve hareketi zorlaştırır. Yukarıdaki örneklerde kutunun hareketini zorlaştıran, bisikletin ve topun hareketini yavaşlatarak durduran kuvvet de sürtünme kuvvetidir. Cam, mermer, beton zemin gibi pürüzsüz yüzeylerde sürtünme oldukça azdır. Bu nedenle cisimler daha kolay hareket eder. Halı, kum, çakıl gibi pürüzlü yüzeylerde ise sürtünme fazladır. Bu durum cisimlerin hareketini zorlaştırır. Sürtünme yüzeylerinin farklılığı cisimlerin hareketini etkiler.Sürtünme temas eden yüzeyler arasında meydana gelir. Bu nedenle sürtünme temas gerektiren bir kuvvettir.Sürtünme kuvvetinin, yalnızca yüzeyin pürüzlü ya da pürüzsüz olmasıyla ilgili olduğunu mu düşünüyorsunuz? Aşağıdaki grafiği inceleyiniz.
HAVA DİRENCİ:Bir dosya kağıdını belli bir yükseklikten aşağıya doğru bırakalım. Bu kağıdın yere düşme süresini ölçelim. Bu kez dosya kağıdını buruşturup aynı yükseklikten tekrar bırakalım. Buruşuk kağıdın yere düşme süresinin öncekinden farklı olduğunu görürüz. Kağıdın kütlesi değişmediği halde yere düşme süresi, dolayısıyla hızı neden değişti?Hava cisimlerin hareket etmesini engelleyebilir. Rüzgarlı havalarda, varlıkların hareket etmesi zorlaşır; insanların giysileri sağa sola savrulur. Bunun nedeni, havanın cisimlerin hareketine karşı gösterdiği dirençtir. Verdiğimiz örnekte kağıdın farklı sürelerde yere düşmesinin sebebi de hava direnci (sürtünmesi) dir. Bu durumu açıklayan en güzel örneklerden biri paraşütle atlama sporudur.
Uçakların silindir şeklinde yapılmasının, kamyonların önüne rüzgarın etkisini azaltıcı levhaların konulmasının amacı, cisimlerin hareketine karşı havanın gösterdiği direnci azaltmaktır.
SU DİRENCİ:Suyun içine büyükçe bir taş atıldığında veya su birikintisine basıldığında, sular etrafa saçılır. Bu durum suyun, içerisinde hareket eden cisimlerin hareketlerine karşı gösterdiği dirençten kaynaklanır. Hava gibi su da içerisinde hareket eden cisimlerin hareketini zorlaştırır.İnsanların suya dalmasını, suyun içine atılan taşa benzetebiliriz. Biz suyun içine atladığımızda, su bizim hareketimizi engellediği için derinlere dalamayız. Bu amaçla;
Vapur, gemi, kayık gibi taşıtların ön kısımlarıyla su içinde kalan kısımlarının sivri yapılmasının amacı, suyun direncini azaltmaktır. Havanın ve suyun, cisimlerin hareketine karşı gösterdiği direnç, temas kuvvetidir.Havanın ve suyun, cisimlerin hareketlerine karşı gösterdiği direnç birbirinden farklıdır.
