Türkiye Deprem Tarihi, Türkiye’de Yaşanan Depremler Hakkında Bilgi
TÜRKİYE’DEKİ BÜYÜK DEPREMLER
| 1902 – 2005 |
| Türkiye’de 1902 yılından itibaren yaşanan depremler… |
| Bu tabloda, büyüklükleri 5 ve daha yüksek olan depremlere yer verilmiştir.Büyüklüğü 5’in üzerinde olan ve can kaybına yol açan son deprem, 25 Ocak 2005’de Hakkari’de meydana geldi, 2 kişi öldü. |
17 Ağustos 1999 Marmara Depremi‘ndeki ölü ve yaralılar ile ilgili rakamlar 19.10.1999 tarihli Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi açıklamasından alınmıştır. 12 Kasım 1999 Düzce Depremi‘ndeki ölü ve yaralılar ile ilgili rakamlar 2.2.2000 tarihli Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi açıklamasından alınmıştır. Ağustos 2004 – Gökova Çevresi Deprem Etkinliği: |
Türkiye tarihinde meydana gelmiş büyük depremler
| 1900 – 1945 Yılları Arası | 1946 – 1970 Yılları Arası | 1971 – 2006 Yılları Arası |
| No | TARİH | SAAT | YER | ŞİDDET | Mag (Ms) | Can Kaybı | Hasarlı Bina |
| 1 | 29.04.1903 | 01:46 | Malazgirt (MUŞ) | IX | 6.7 | 600 | 450 |
| 2 | 09.08.1912 | 03:29 | Mürefte (TEKİRDAĞ) | X | 7.3 | 216 | 5540 |
| 3 | 04.10.1914 | 00:07 | BURDUR | IX | 6.9 | 300 | 6000 |
| 4 | 13.09.1924 | 16:34 | Horasan (ERZURUM) | IX | 6.8 | 60 | 380 |
| 5 | 07.08.1925 | 08:46 | Dinar (AFYON) | VIII | 5.9 | 3 | 2043 |
| 6 | 22.10.1926 | 21:59 | KARS – ERMENİSTAN | VIII | 6.0 | 355 | – |
| 7 | 31.03.1928 | 02:29 | Torbalı (İZMİR) | IX | 6.5 | 50 | 2500 |
| 8 | 18.05.1929 | 08:37 | Suşehri (SİVAS) | VIII | 6.1 | 64 | 1357 |
| 9 | 07.05.1930 | 00:34 | TÜRK –İRAN SINIRI | X | 7.2 | 2514 | – |
| 10 | 19.07.1933 | 22:07 | Çivril (DENİZLİ) | VIII | 5.7 | 20 | 200 |
| 11 | 04.01.1935 | 16:41 | Erdek (BALIKESİR) | VIII | 6.4 | 5 | 600 |
| 12 | 19.04.1938 | 12:59 | KIRŞEHİR | IX | 6.6 | 160 | – |
| 13 | 22.09.1939 | 02:36 | Dikili (İZMİR) | IX | 6.6 | 60 | 1235 |
| 14 | 21.11.1939 | 10:48 | Tercan (ERZİNCAN) | VII | 5.9 | 43 | – |
| 15 | 27.12.1939 | 01:57 | ERZİNCAN | X-XI | 7.9 | 32968 | 116720 |
| 16 | 13.04.1940 | 08:29 | YOZGAT -KAYSERİ | VIII | 5.6 | – | 1000 |
| 17 | 23.05.1941 | 21:51 | MUĞLA | VIII | 6.0 | – | 200 |
| 18 | 10.09.1941 | 23:53 | Erciş (VAN) | VIII | 5.9 | 192 | 600 |
| 19 | 12.11.1941 | 12:04 | ERZİNCAN | VIII | 5.9 | 15 | – |
| 20 | 15.11.1942 | 19:01 | Bigadiç (BALIKESİR) | VIII | 6.1 | 16 | 2187 |
| 21 | 21.11.1942 | 16:01 | Osmancık (ÇORUM) | VIII | 5.5 | 2 | 150 |
| 22 | 20.12.1942 | 16:03 | Erbaa (TOKAT) | IX | 7.0 | 3000 | 32000 |
| 23 | 20.06.1943 | 17:32 | Hendek (ADAPAZARI) | IX | 6.6 | 336 | 2240 |
| 24 | 27.11.1943 | 00:20 | Ladik (SAMSUN) | IX-X | 7.2 | 4000 | 40000 |
| 25 | 01.02.1944 | 05:22 | Gerede-Çerkeş (BOLU) | IX-X | 7.2 | 3959 | 20865 |
| 26 | 25.06.1944 | 06:16 | Gediz (UŞAK) | VIII | 6.0 | 21 | 3476 |
| 27 | 06.10.1944 | 04:34 | Ayvalık (BALIKESİR) | IX | 6.8 | 30 | 5500 |
| 28 | 20.03.1945 | 09:58 | Ceyhan-Misis(ADANA) | VIII | 6.0 | 13 | 2500 |
| 1900 – 1945 Yılları Arası | 1946 – 1970 Yılları Arası | 1971 – 2006 Yılları Arası |
| No | TARİH | SAAT | YER | ŞİDDET | Mag (Ms) | Can Kaybı | Hasarlı Bina |
| 29 | 21.02.1946 | 17:43 | Ilgın (KONYA) | VIII | 5.5 | 12 | 3349 |
| 30 | 31.05.1946 | 05:12 | Varto-Hınıs (MUŞ) | VIII | 5.9 | 839 | 3000 |
| 31 | 23.07.1949 | 17:03 | Karaburun (İZMİR) | IX | 6.6 | 7 | 865 |
| 32 | 17.08.1949 | 20:44 | Karlıova (BİNGÖL) | IX | 6.7 | 450 | 3500 |
| 33 | 08.04.1951 | 23:38 | İskenderun (ANTAKYA) | VIII | 5.8 | 6 | 13 |
| 34 | 13.08.1951 | 20:33 | Kurşunlu (ÇANKIRI) | IX | 6.9 | 50 | 3354 |
| 35 | 03.01.1952 | 08:03 | Hasankale (ERZURUM) | VIII | 5.8 | 41 | 701 |
| 36 | 22.10.1952 | 19:00 | Ceyhan – Misis (ADANA) | VIII | 5.6 | 10 | 617 |
| 37 | 18.03.1953 | 21:06 | Yenice (ÇANAKKALE) | IX | 7.2 | 265 | 6750 |
| 38 | 07.09.1953 | 05:58 | Kurşunlu (ÇANKIRI) | VIII | 6.0 | 2 | 230 |
| 39 | 16.07.1955 | 09:07 | Söke – Balat (AYDIN) | IX | 6.8 | 23 | 470 |
| 40 | 20.02.1956 | 22:31 | ESKİŞEHİR | VIII | 6.4 | 1 | 2819 |
| 41 | 25.04.1957 | 04:25 | Fethiye Rodos (MUĞLA) | IX | 7.1 | 67 | 3200 |
| 42 | 26.05.1957 | 08:33 | Abant (BOLU) | IX | 7.1 | 52 | 5200 |
| 43 | 25.04.1959 | 02:26 | Köyceğiz (MUĞLA) | VIII | 5.9 | – | 775 |
| 44 | 23.05.1961 | 04:45 | Fethiye Rodos (MUĞLA) | VIII | 6.3 | – | 61 |
| 45 | 19.09.1963 | 18:58 | Çınarcık (İSTANBUL) | VIII | 6.3 | 1 | 230 |
| 46 | 30.01.1964 | 19:45 | Tefenni (BURDUR) | VIII | 5.7 | – | 39 |
| 47 | 14.06.1964 | 15:15 | MALATYA | VIII | 6.0 | 8 | 847 |
| 48 | 06.10.1964 | 16:31 | Manyas (BALIKESİR) | IX | 7.0 | 23 | 5398 |
| 49 | 13.06.1965 | 22:01 | DENİZLİ | VIII | 5.7 | 14 | 488 |
| 50 | 07.03.1966 | 03:16 | Varto (MUŞ) | VIII | 5.6 | 14 | 1100 |
| 51 | 19.08.1966 | 14:22 | Varto (MUŞ) | IX | 6.9 | 2396 | 20007 |
| 52 | 22.07.1967 | 18:56 | Mudurnu (ADAPAZARI) | IX | 6.8 | 89 | 7116 |
| 53 | 26.07.1967 | 20:53 | Pülümür (TUNCELİ) | VIII | 5.9 | 97 | 1282 |
| 54 | 03.09.1968 | 10:19 | Bartın (ZONGULDAK) | VIII | 6.5 | 29 | 2478 |
| 55 | 23.03.1969 | 23:08 | Demirci (MANİSA) | VIII | 5.9 | – | 945 |
| 56 | 06.04.1969 | 05:49 | Karaburun (İZMİR) | VIII | 5.9 | 53 | 3072 |
| 57 | 28.03.1970 | 03:48 | Alaşehir (MANİSA) | VIII | 6.5 | 53 | 3072 |
| 58 | 28.03.1970 | 23:02 | Gediz (KÜTAHYA) | IX | 7.2 | 1086 | 19291 |
| 59 | 19.04.1970 | 15:29 | Gediz (KÜTAHYA) | VIII | 5.8 | – | 1360 |
| 60 | 23.04.1970 | 11:01 | Demirci (MANİSA) | VIII | 5.6 | – | 411 |
| 1900 – 1945 Yılları Arası | 1946 – 1970 Yılları Arası | 1971 – 2006 Yılları Arası |
| No | TARİH | SAAT | YER | ŞİDDET | Mag (Ms) | Can Kaybı | Hasarlı Bina |
| 61 | 12.05.1971 | 08:25 | BURDUR | VIII | 5.9 | 57 | 3227 |
| 62 | 22.05.1971 | 18:43 | BİNGÖL | VIII | 6.8 | 878 | 9111 |
| 63 | 06.09.1975 | 12:20 | Lice (DİYARBAKIR) | VIII | 6.6 | 2385 | 8149 |
| 64 | 24.11.1976 | 14:22 | Muradiye (VAN) | IX | 7.5 | 3840 | 9232 |
| 65 | 05.07.1983 | 15.01 | Biga (ÇANAKKLAE) | VIII | 6.1 | 3 | 85 |
| 66 | 30.10.1983 | 07:12 | ERZURUM – KARS | VIII | 6.9 | 1155 | 3241 |
| 67 | 18.09.1984 | 15:26 | Balkaya (ERZURUM) | VIII | 6.4 | 3 | 570 |
| 68 | 05.05.1986 | 06:35 | Doğanşehir (MALATYA) | VIII | 5.9 | 7 | 824 |
| 69 | 06.06.1986 | 13:39 | Doğanşehir (MALATYA) | VIII | 5.6 | 1 | 1174 |
| 70 | 07.12.1988 | 09:41 | Kars (ERMENİSTAN) | X | 6.9 | 4 | 546 |
| 71 | 13.03.1992 | 19:08 | ERZİNCAN | VIII | 6.8 | 653 | 8057 |
| 72 | 15.03.1992 | 18:16 | Pülümür (TUNCELİ) | VII | 5.8 | – | 439 |
| 73 | 06.11.1992 | 21:08 | Doğanbey (İZMİR) | VII | 6.0 | – | 55 |
| 74 | 28.01.1994 | 17:45 | MANİSA | VI | 5.1 | – | 44 |
| 75 | 01.10.1995 | 17:57 | Dinar (AFYON) | VIII | 6.1 | 90 | 44 |
| 76 | 05.12.1995 | 18:49 | Kığı (TUNCELİ) | VI+ | 5.7 | 1 | – |
| 77 | 14.08.1996 | 01:55 | Mecifözü (AMASYA) | VI+ | 5.6 | 1 | 2606 |
| 78 | 22.01.1997 | 17:57 | ANTAKYA | VI+ | 5.4 | 1 | 1841 |
| 79 | 13.04.1998 | 18:14 | Karlıova (BİNGÖL) | VI | 5.0 | – | 148 |
| 80 | 27.06.1998 | 16:55 | Ceyhan (ADANA) | VIII | 6.2 | 146 | 31463 |
| 81 | 17.08.1999 | 03:01 | Gölcük (KOCAELİ) | X | 7.8 | 17480 | 73342 |
| 82 | 12.111999 | 18:57 | DÜZCE | IX | 7.5 | 763 | 35519 |
| 83 | 06.06.2000 | 05:41 | ÇANKIRI | VII | 6.1 | 1 | 1766 |
| 84 | 15.12.2000 | 18:44 | Sultandağı (AFYON) | VII | 5.8 | 6 | 547 |
| 85 | 25.06.2001 | 16:58 | OSMANİYE | VII | 5.5 | – | 66 |
| 86 | 03.02.2002 | 09:11 | Çay – Sultandağı (AFYON) | VII | 6.4 | 44 | 622 |
| 87 | 27.01.2003 | 07:26 | Pülümür (TUNCELİ) | VII | 6.2 | 1 | 50 |
| 88 | 01.05.2003 | 03:27 | BİNGÖL | VII | 6.4 | 176 | 6000 |
| 89 | 25.03.2004 | 21:30 | Aşkale (ERZURUM) | VII | 5.6 | 9 | 1280 |
| 90 | 02.07.2004 | 01:30 | Doğubeyazıt (AĞRI) | VII | 5.1 | 17 | 1000 |
Türkiye’nin deprem tarihi ile ilgili bilgi
Bir deprem ülkesi olan Türkiye’de bugüne kadar farklı büyüklükte ve şiddetlerde pek çok deprem yaşandı. İşte depremle yaşamayı öğrenemeyen ülkemizin deprem tarihi…
Türkiye, bundan 10 yıl önce Marmara’da yaşanan ve 17 bin 480 kişinin hayatını kaybettiği depremi anıyor. Marmara depremi, dünyanın en aktif deprem kuşaklarından birinde yer alan Türkiye’de yaşanan ne ilk depremdi, ne de son. Ülkemiz bugüne kadar onlarca büyük deprem geçirdi. İşte o depremlerden bazıları:
Dünyanın en aktif deprem kuşaklarından birinde yer alan Türkiye’de, ölçümlerin yapılmaya başladığı 1900 yılından bu yana en şiddetlisi 7.9 olarak kaydedilen 90 büyük depremde, resmi verilere göre 82 bin 372 kişi hayatını kaybetti.
Geçen yüzyılda ülkede kaydedilen en yıkıcı deprem, 26 Aralık 1939 tarihinde Erzincan‘da meydana geldi. Kış şartlarının yaşandığı bu dönemde 32 bin 962 vatandaş hayatını kaybetti. Yurt çapında ulusal yasın ilan edildiği depremde, yıkımın yanı sıra soğukla da mücadele eden depremzedelere, ancak iki gün sonra ulaşılabildi. Bu trajedi, Türkiye’nin deprem gerçeğiyle yüzleşmesine yol açarken, ilk kez alınacak önlemlerin tartışılmasına başlandı. Ancak önlemler bazında kayda değer düzenlemeler gerçekleştirilemedi.
Bu depremin ardından 1942’de Tokat Erbaa‘da 3 bin, 1943’te Samsun‘un Ladik ilçesinde 4 bin, 1944’de Bolu Gerede-Çerkeş‘de 3 bin 959 kişinin hayatına mal olan 7.2 aletsel büyüklüğünde 3 büyük deprem ülke gündemine girdi.
Muş Varto‘da 1966 yılında 6.9 büyüklüğünde kaydedilen depremde 2 bin 396, Kütahya Gediz‘de 1970 yılında 7.2 büyüklüğündeki depremde 1086, Diyarbakır Lice‘de 1975 yılında6.6 büyüklüğündeki depremde de 2 bin 385 vatandaş kaybedildi.
Sonraki yıllarda 1976 Van Muradiye’de 7.5 büyüklüğündeki depremde 3 bin 840, 1983’deErzurum ve Kars‘ta 6.9 büyüklükte depremde 1155, 1992 Erzincan‘da 6.8 büyüklüğündeki depremde de 653 yurttaşını yitiren Türkiye, 1999 yılına gelindiğinde Marmara depremi olarak anılacak Gölcük merkezli 7.8 büyüklüğündeki sarsıntıyla uyandı. Bu depremde, resmi kayıtlara göre can kaybı bilançosu, 17 bin 480 oldu. Aynı yıl içinde 763 vatandaş da, Düzce‘de 7.5büyüklüğünde meydana gelen depremde can verdi.
Türkiye’de Yaşanan Diğer Büyük Depremler
• 28 Nisan 1903 – Malazgirt: Sismik aletlerle ölçülen ilk depremlerden biri olan bu depremde 2 bin 626 kişi yaşamını yitirdi. Depremin büyüklüğü 6,7 olarak belirlendi.
• 9 Ağustos 1912 – Mürefte: Büyüklüğü 7,3 olan bu depremde216 kişi yaşamını yitirdi, 466 kişi de yaralandı.
• 6 Mayıs 1930 – Hakkâri: Hakkâri’nin sınır bölgesinde gerçekleşen bu depremde 2 bin 514 kişi öldü. Depremin büyüklüyüyse 7,2’ydi.
• 26 Aralık 1943 – Tosya/Ladik: 2 bin 824 kişinin yaşamına mal olan bu depremin büyüklüğü 7,2 olarak ölçülmüştü.
• 1 Şubat 1944 – Bolu/Gerede: 7,2 büyüklüğündeki depremde 3 bin 959 kişi öldü, çok sayıda insan evsiz kaldı.
• 31 Mayıs 1946 – Varto/Hınıs: Yazın başlangıcında yaşanan bu depremde 839 kişi yaşamını yitirdi, 349 kişi yaralandı.
• 24 Aralık 1976 – Çaldıran/Muradiye: Yaşanan en büyük depremlerden biri olan bu depremin büyüklüğü 7,2 olarak ölçüldü. Can kaybı 3 bin 840‘tı. 497 kişi yaralandı, birçok kişi evsiz kaldı.
• 1 Kasım 1995 – Dinar: 5,9 büyüklüğündeki depremde ölü sayısı 94.
• 27 Haziran 1998 – Ceyhan: 6,3 büyüklüğündeki deprem başta Ceyhan olmak üzere bütün Adana’yı etkiledi. 84 kişinin hayatını yitirdiği depremde 310 kişi yaralandı, yüzlerce ev hasar gördü.
İşte Türkiye’nin deprem tarihçesi
İşte Türkiye’nin deprem tarihçesi
Anadolu, binlerce yıldır deprem gerçeğiyle yaşıyor. İki İngiliz bilim adamı N.N. Abraseys ile C.F. Finkel’ın 30 yıllık çalışmasının sonucunda hazırlanan “Türkiye’de ve Komşu Bölgelerde Sismik Etkinlikler” adlı eser, 1500-1800 yılları arasında meydana gelen depremleri ele alıyor.
TÜBİTAK Yayınları’ndan çıkan eser, belirtilen süre içerisinde bugün Türkiye’nin sınırları içinde kalan bölge ve çevresinde meydana gelen depremler için başvuru kitabı niteliğini taşıyor.
Kitaba göre, 1500-1800 yılları arasındaki depremler şöyle:
-10 Eylül 1509 (Marmara Denizi)
-20 Ocak 1544 (Doğu Anadolu)
-10 Mayıs 1556 (Marmara Denizi- Çok sayıda insan yaşamını yitirdi)
-27 Haziran 1583 (Doğu Anadolu- 15 bin kişi öldü)
-7 Nisan 1646 (Van Gölü’nün güneydoğusu)
-17 Ağustos 1668 (Kuzey Anadolu Fay Hattı- bin 800 kişinin ölümüne neden oldu)
-10 Temmuz 1668 (İzmir- 5 binden fazla insan hayatını kaybetti)
-25 Mayıs 1719 (Marmara Denizi- 6 binden fazla insan öldü)
-2 Eylül 1754 (İzmit Körfezi- İstanbul’da ağır hasara yol açtı)
-22 Mayıs 1766 (Marmara Denizi- Bölgede depremden etkilenmemiş bir tek ev bile kalmadı)
-3-5 Temmuz 1778 (İzmir- Deprem, İzmir’in tamamını harabeye çevirdi…
İstanbulun Deprem Tarihi – Son Depremler – Tarihteki Büyük Depremler
SON ARAŞTIRMALAR
Prof.dr. Naci Görür, “Marmara Denizi Altındaki Faylarda Normalde 220 Yılda Biriken Enerji ve Stres Gölcük ve Düzce Depremleri ile 55 Saniyede Yüklenmiştir. Deprem Hızla Yaklaşıyor. 250 Yılda Bir Tekrarlanan Deprem Oluşma Süresi Dolmak Üzere. Maalesef Bizim Nesil Tam Bu Süreye Denk Geldi Bu Strese Bu Kabuk Fazla Dayanmaz” Diye Konuştu.
Marmara Denizi dibindeki fay hatlarına denizaltıyla inerek inceleme ve gözlem yapan İTÜ Maden Fakültesi Öğretim Üyesi ve deprem uzmanı Prof.Dr. Naci görür gözlem ve incelemelerini “Fay’a Seyahat” ismiyle kitaplaştırdı.
İş Bankası Kültür Yayınları tarafından yayınlanan kitabın tanıtımı dolayısıyla düzenlenen toplantıda bir konuşma yapan Prof.Dr. Naci Görür, “Marmara Denizi altındaki faylarda normalde 220 yılda biriken enerji ve stres Gölcük ve Düzce depremleri ile 55 saniyede yüklenmiştir. Deprem hızla yaklaşıyor. 250 yılda bir tekrarlanan deprem oluşma süresi dolmak üzere. Maalesef bizim nesil tam bu süreye denk geldi Bu strese bu kabuk fazla dayanmaz” diye konuştu.
1.239 METRE DERİNLİKTEKİ FAY HATTI KIPIR KIPIR
Marmara Denizi içinde çok ciddi bir fay sistemi olduğunu, denizin bin 239 metre derinliğine inerek yaptıkları gözlemler ve çektikleri görüntülerle bilimsel olarak tespit ettiklerini belirten Prof.Dr. Naci Görür, “İstanbul’u tehdit eden fay her şeyiyle kıpır kıpır. Birçok noktada fay hattı üzerinde sular ve gazlar fokurduyor.Bu haliyle 1999 Gölcük depremi öncesi İzmit Körfezi’ndeki fay kolunun durumuna benziyor” dedi. Kitapla birlikte verilen DVD de Marmara Denizi’nin dibindeki fay hatlarından çarpıcı görüntüler sunuyor.
ANKARA’ NIN SESSİZLİĞİ FAYLARIN SESSİZLİĞİNDEN DAHA ÇOK ÜRKÜTÜYOR
Uzun zamandır yer bilimleri alanında uluslararası uzmanlarla bilimsel çalışmalar yürüttüklerini, ancak şimdiye kadar Ankara’dan, Hükümet etkililerinden resmi ya da gayri resmi hiçbir bilgi talebinde bulunulmadığından yakınan Prof.Dr. Görür, “Deprem konusunda Ankara’nın ve bizi yönetenlerin bu sessizliği beni Marmara Denizi’nin altındaki fayların sessizliğinden çok daha fazla ürkütüyor” görüşünü dile getirdi.
2029’A KADAR DEPREM BEKLENİYOR
Naci Görür, “2029 yılına kadar Marmara’da büyük bir deprem olabilir. Bu durum bizim şahsi görüşümüz ya da hiçbir araştırmaya dayanmadan görüş açıklayan bazı meslektaşlarımızın yaptığı spekülasyon olmayıp, bizzat uluslar arası ekibin yürüttüğü bilimsel araştırmaların ortaya koyduğu gerçektir” diye konuştu.
Gelişmiş ülkelerde hiçbir yıkıma ve can kaybına yol açmayan 5 büyüklüğündeki depremlerin bile Türkiye’de ciddi hasara ve ölümlere neden olduğunu savunan Görür, “O yüzden Marmara Depreminin büyüklüğü 6 mı 7 mi olur tartışmasına odaklanmak yerine Hükümetimiz bu ciddi tehlike karşısında yerel yönetimlerle birlikte çok ciddi bir çalışma içine girip gerekli çalışmaları hiç zaman kaybetmeden yapmalı. Hükümet derhal bu işe el atmalı. Sadece yerel yönetimlerin çabası ile bu risk ve tehdidin giderilmesi mümkün değildir” dedi.
Prof.Dr. Naci Görür, İstanbul’daki yapıların yüzde 60’ından fazlasının kaçak olduğuna dikkat çekerek, Hükümet ve yerel yönetimlerin öncülüğünde bankaların, mortgage ve sigorta şirketlerin oluşturacağı bir şemsiye altında kentsel dönüşüm planlarının depreme uygun yapılar üretecek şekilde geliştirilmesi gereğine işaret etti.
Haber : ANKA
**********************************************************
İstanbul’un geçmişteki kıyametleri; ( Alıntı : Hürriyet Gazetesi )
Tarih boyunca bir çok deprem yaşayan İstanbul, depremle Bizans İmparatorluğuna başkent olmasından 12 yıl sonra, 342 yılında tanıştı, ancak kent depremden çok fazla etkilenmedi. İstanbul halkı, bir çok küçük sarsıntının dışında 447, 542, 1296, 1509, 1719, 1766, 1894, 1912, 1935, 1963 ve 1999’da meydana gelen depremlerle korku dolu anlar yaşadı.
Eminönü Belediyesince, Topkapı Sarayı Müzesi Başkanı Prof. Dr. İlber Ortaylı, tarihçi Prof. Dr. Vahdettin Engin ve Yrd. Doç. Dr. Erhan Afyoncu’ya hazırlatılan “Payitaht-ı Zemin Eminönü: Bir Dünya Başkenti” adlı eserden derlenen bilgilere göre, kentte, tarih boyunca bir çok deprem yaşandı.
İstanbul, ilk depremini Bizans İmparatorluğunun başkenti olmasından 12 yıl sonra 342 yılında yaşadı. Ancak kent depremden çok fazla etkilenmedi.
İstanbul, 24 Ağustos 358’de İzmit’i yerle bir eden depremle yeniden sarsıldı. Kentte, 402, 412, 417, 423, 437 ve 442 yıllarında meydana gelen depremler çeşitli hasarlara yol açtı.
İstanbul’da 447’de meydana gelen deprem büyük yıkıntıya neden oldu. Bu yıllarda “Tanrının Kırbacı Atilla” Roma ve İstanbul’u tehdit ettiği için surların önemli bir kısmının yıkılması, kentte paniğe yol açtı. İstanbullular, bu tehdidi önleyebilmek için gece gündüz çalışarak surları bir kaç ayda tamir etti.
Sonraki yıllarda da İstanbul depremlerle sallanmaya devam etti. 450, 477, 487, 525, 533 yıllarında meydana gelen depremler İstanbul’da hasara sebep oldu.
Bir çok evi, surları, heykelleri yıkan 16 Ağustos 542’deki şiddetli deprem, binlerce insanın ölmesine neden oldu. İstanbul’da 7 Mayıs 558’de gerçekleşen deprem çok büyük hasara yol açtı, Ayasofya’nın kubbesi çöktü, yüzlerce ev yıkıldı.
İMPARATORUN YATAĞI SARSILDI
İstanbul, 583 ve 611 yılındaki depremlerden sonra uzun süre depremlerden uzak yaşadı. Yaklaşık 130 yıl sonra 26 Ekim 740’ta İstanbul büyük bir depremle sarsıldı, daha sonra 780, 790, 796, 860, 866, 869, 948, 989 ve 1010 depremleri meydana geldi. İstanbul 13 Ağustos 1032 ve 16 Mart 1033’te arka arkaya iki depremle tahrip oldu, bunları 1042 ve 1064 depremleri izledi.
Kentte 1 Mart 1202’de meydana gelen deprem, şiddeti kadar saraydaki olayla da tarihteki yerini aldı. Depremde Bizans İmparatorunun yatağının önü yarıldı ve bir harem ağası oraya düşerek öldü.
Bu depremden 3 yıl sonra İstanbul 1261’ye kadar sürecek Latin işgaline uğradı. Latin döneminde 11 Mart 1231 salı günü meydana gelen şiddetli depremde şehir ve surlar zarar gördü.
1419 DEPREMİNDE TSUNAMİ MEYDANA GELDİ
Fazla şiddetli olmayan 1289 depreminden 7 yıl sonra 1 Haziran 1296 Cuma gecesi İstanbul’da büyük bir deprem oluştu. Bu depremde İstanbul’da taş üstünde taş kalmadı. Evler, saraylar, kiliseler, surlar yakıldı, su baskınları meydana geldi, artçı sarsıntılar 2 ay kadar devam etti ve Bizanslılar’a korku dolu anlar yaşattı.
İstanbul, Ocak 1303’te ard arda 2 deprem yaşadı. Depremin 1. Athanasios’un ikinci kez patrikliğe tayini sırasında meydana gelmesi, patriğin “Hayır duası” olmadığı şeklinde yorumlandı.
Bizanslılar 1402’de Timur karşısında Osmanlılar’ın mağlup olmasına sevinirken İstanbul’da meydana gelen deprem, sevinçlerini kursaklarında bıraktı. 1419 depreminde tsunami meydana geldiği de anlatıldı. Bizans döneminde İstanbul’da son deprem 1437’de oldu.
1000 YILINDAN SONRAKİ EN BÜYÜK DEPREM
Osmanlı Padişahı Fatih Sultan Mehmet’in 1453’te İstanbul’u fethinden sonra meydana gelen iki büyük deprem, 2. Bayazıd’ın hükümdarlığı dönemine denk geldi. Kentte 10 Eylül 1509 günü gece saat 04.00’te meydana gelen deprem, İstanbul için çok yıkıcı oldu. “Kıyamet-i Sugra” yani “Küçük Kıyamet” olarak adlandırılan depremden sonra padişah Edirne’ye gitti.
İnsanlar ne olduğunu anlayamadan bütün şehir harap oldu. 1509 İstanbul Depremi, “1000 yılından sonraki dönemde Doğu Akdeniz’de meydana gelen en büyük deprem” olarak nitelendirildi. Bolu’dan Edirne’ye kadar kendini hissettiren depremde şehir halkının yaklaşık yüzde 10’u deprem sonucu ya öldü ya da yaralandı.
Deprem en büyük hasarı camilere verdi. 109 cami tamamen yıkılırken ayakta kalanların da tümünün minaresi tahrip oldu. 1070 ev yıkıldı, surlar zarar gördü, burçlardan 49’u yıkıldı ya da ağır hasar gördü.
Ayasofya Camisi’nin ise fetihten sonra yapılan minaresi yıkıldı. 2. Bayazıd’ın Topkapı Sarayı’ndaki yatak odası da depremden çöktü, ancak padişah bir kaç saat önce odadan ayrıldığı için zarar görmedi.
EK VERGİ KONULDU
Depremden sonra toplanan Divan-ı Hümayun, depremin izlerini silebilmek için her evden 22 akçe ek vergi toplanmasına karar verdi.
Şehrin yeniden imar edilmesi için imparatorluk çapında harekete geçildi. Anadolu’dan 37 bin, Rumeli’den 29 bin işçi ve usta İstanbul’a getirildi. Şehrin imarı için işçi ve malzeme temini zaman aldığından İstanbullular 1509 kışını derme çatma yapılarda büyük zorluklar içinde geçirdi.
İstanbul’daki imar faaliyetlerine 29 Mart 1510’da başlandı ve çok kısa bir sürede 1 Haziran 1510’da bitirildi.
FATİH CAMİ HER DEPREMDE ZARAR GÖRDÜ
İstanbulluların hafızalarındaki korkuyu 10 Temmuz 1510’da meydana gelen deprem tekrar canlandırdıysa da fazla bir hasara yol açmadı.
Kentte 10 Mayıs 1556’da yaşanan deprem ise hayli yıkıcı oldu. Her İstanbul depreminde olduğu gibi bu depremde de Fatih Camisi büyük zarar gördü. Ayrıca Ayasofya Camisi ve surlarda da hasar oluştu.
Bu tarihten sonra 90 yıl kadar İstanbul’da deprem olmadı. 28 Haziran 1648’de sabaha yakın bir saatte İzmit ve İstanbullular depremle uyandı. Ancak bu depremin merkez üssü uzakta olduğu için İstanbul’da fazla bir hasara yol açmadı. Daha sonra, 1653, 1654 ve 1659 depremleri meydana
geldi.
İstanbul’da 1663 Kasımında meydana gelen deprem aynı anda patlayan fırtına ile kente büyük zarar verdi.
Kent 23 yıl aradan sonra Ege Adaları, Karadeniz’in Anadolu sahilleri, Edirne civarı ve bu arada İstanbul’da da hissedilen büyük bir depremle sarsıldı. Ancak bu felaket yüzünden bölgede oluşan zarar konusunda yeterli bilgi bulunmuyor. İstanbul’da 1688, 1689, 1690’da da çok şiddetli olmayan depremler meydana geldi.
18. YÜZYIL KABUS
- yüzyıl, İstanbul’da depremlerin adeta kabusa döndüğü bir dönem oldu. 1708, 1711, 1712, 1715’te meydana gelen depremler fazla hasara yol açmadı, ancak 1719 sabahı meydana gelen deprem oldukça şiddetliydi. Tahribat sahası Düzce’den başlayan deprem, İzmit, Sapanca, Orhangazi, Karamürsel ve Yalova’yı da etkiledi. İstanbul’da camiler, saraylar ve surlarda yıkıntılar meydana geldi.
İstanbul’da 1723-1749 yılları arasında meydana gelen depremler önemli can ve mal kaybına yol açmadı. 2 Eylül 1754 gecesi meydana gelen depremden sonra dönemin padişahı I. Mahmud şehri terk etti.
İKİNCİ BÜYÜK DEPREM 1766’DA
Osmanlı hakimiyeti altındaki İstanbul’da 1509’dan sonra ikinci büyük deprem, 22 Mayıs 1766’da yaşandı. Kurban Bayramı’nın üçüncü gününe denk gelen deprem, bir perşembe günü, güneş doğduktan yarım saat sonra meydana geldi. Deprem sırasında korkunç gürültüler işitildi ve bu gürültüleri yaklaşık 2 dakika süren bir sarsıntı takip etti. Bundan sonra ise 4 dakika kadar süren düşük şiddetli deprem oldu. Bu depremin artçısı olan sarsıntılar 8 ay devam etti. Depremde yaklaşık 4 bin kişi öldü, çok sayıda kişi de yaralandı.
Depremde Fatih Camisi tamamen harap oldu, 100’den fazla öğrenci medresenin yıkıntıları altında kaldı. Sultanahmet, Çorlulu Ali Paşa, İbrahim Paşa, Davud Paşa, Firuzağa, Hafız Ahmed camileri de hasar gördü. Topkapı Sarayı, Eski Saray ve surlar da etkilendi. Devrin padişahı 3. Mustafa bir kaç gün boyunca çadırda kaldıktan sonra İstanbul’u terk ederek Edirne’ye gitti.
Vezirhan, Hırkacılar, Şekerciler, Baltacılar, Çuhacılar ve Kalpakçılar hanlarında bazı bölümler yıkıldı. Kapalıçarşı, Esir Pazarı ve Örücüler Çarşısı da hasar gördü. Yerebatan Sarnıcı’nın desteklerinden biri çöktü ve şehir sular altında kaldı. Yollar ve köprüler hasar gördü, bazı yollar kapandı.
Halk uzun süre çadırlarda kaldı. Artçı depremlerin 8 ay sürmesi ve 5 Ağustosta da şiddetli bir depremin daha yaşanması insanların evlerine uzun süre girmesini engelledi.
Şehirdeki gıda depolarının ve hanların yıkılması veya harap olması sonucu yiyecek sıkıntısı doğdu, içme suyu şebekesinin zarar görmesi halkın temiz su bulmasını zorlaştırdı.
1894 DEPREMİ
İstanbul’u tarih boyunca etkileyen büyük depremlerden biri de 10 Temmuz 1894’te yaşandı. Kent, öğleden sonra 12.24’te şiddetli bir depremle sarsıldı. Deprem yaklaşık 18 saniye sürdü ve birbirini takip eden 3 dalga halinde etkisini hissettirdi.
17 Ağustos 1999 Marmara Depremi, özellikleri itibariyle İstanbulluları çok korkutan ve günlerce sokaklarda kalmalarına neden olan 1894 depremine benzetildi. Depremin birinci derecede etkilediği alanlar Marmara Depremi’nin etkilediği alanlarla benzerlik gösterdi. 1894 depreminden Adapazarı, İzmit, Gebze, Kartal, Adalar, Üsküdar, İstanbul, Büyükçekmece, Küçükçekmece, Çatalca, Marmara Denizi’nin bir kısmı, Bozburun, Yalova, Karamürsel ve Sapanca etkilendi.
Dönemin padişahı 2. Abdülhamid, zarara uğrayan ve ihtiyacı olan halka yardım yapılmasını istedi ve yaralıların belediye hastanesinde tedavi edilmesini sağladı.
Depremin olduğu gün hemen hasar tespitine başlandı. Ayasofya Camisi’nin tamiri için 544 bin kuruşluk bir ödenek ayrıldı.
Depremin yarattığı korku nedeniyle halk günlerce evlerine girmedi, memurlar da işlerine gitmedi. 2. Abdülhamid, 11 Temmuzda bütün memurların iş yerlerine girmelerini emretti. Buna rağmen memurların binalara girmemesi üzerine bakanlık bahçelerine barakalar inşa edildi.
Depremzedelere yardım kampanyası düzenlenmesi de bu arada gündeme geldi. 2. Abdülhamid 16 Temmuz 1894 tarihli iradesinde depremden zarar görenler için kendi adına 1000 lira bağışladığını, şehzade ve sultanlarının ise 500 lira ile kampanyaya katıldıklarını belirtti. Bu arada yabancı ülkeler de yardım kampanyaları düzenledi.
Bu deprem sonrasında 2. Abdülhamid biri Yıldız Sarayı bahçesine diğeri İstanbul Rasathanesi’ne konulmak üzere son sistem 2 sismograf alınmasına karar verdi.
Sarsıntının niteliğini ve etkilediği alanları araştırmak üzere Atina Rasathanesi Müdürü Ejinitis, 2. Abdülhamid tarafından İstanbul’a davet edildi. Ejinitis, Marmara Denizi’nde yaptığı araştırmanın sonuçlarını Padişah’a sundu.
Deprem çok şiddetli olmasına rağmen Marmara Denizi’nde meydana geldiği için İstanbul’daki binalarda çok büyük bir tahribata yol açmadı. Tahminlere göre bu depremde 280 kişi öldü, 298 kişi de yaralandı.
10 Temmuz depreminde yıkılan yerlerden birisi hiç beklenmedik şekilde Kapalıçarşı oldu. Yapılan araştırmada Kapalıçarşı esnafının dükkanlarını genişletmek amacıyla duvarları tıraşlayarak incelttikleri ve bu incelen kemerlerin depremin sarsıntısına dayanamadığı anlaşıldı.
1912 DEPREMİ
Osmanlı döneminde İstanbul’u etkileyen son büyük deprem 9 Ağustos 1912’de Şarköy-Mürefte’de meydana gelen 7,3 büyüklüğündeki depremdi.
Edirne’nin güneyinde büyük hasara yol açan deprem, İstanbul’da bir çok evin bacasının yıkılmasına, duvarlarının çatlamasına ve telgraf direklerinin hasar görmesine neden oldu.
İstanbul’u şiddetle sarsan 1894 ve 1999 depremleri arasında Marmara Denizi merkezli iki ayrı deprem daha şehirde etkili oldu. Bu depremlerin her ikisi de 6,4 büyüklüğünde olup, biri 4 Ocak 1935’te, diğeri ise 18 Eylül 1963 tarihinde meydana geldi. Her iki deprem de İstanbul’da şiddetli hissedildi, İstanbul bu depremleri önemli bir hasar görmeden atlatmayı başardı.
İstanbul’u derinden etkileyen ve insanların deprem gerçeği ile yüzleşmesine yol açan 17 Ağustos 1999 Marmara Depreminden 36 yıl önce 18 Eylül 1963’te meydana gelen 6,3 büyüklüğündeki deprem de şehri hayli sarstı fakat yıkılan bina olmadı. Bu depremde sadece bir kişi sarsıntıdan başına bir tuğla düşmesi sonucu hayatını kaybetti.
Haber : AA
TARİHTE DEPREMLER
Geçmişteki Büyük Depremler
| |
| TARİH BOYUNCA KAYDEDİLMİŞ DEPREMLER… İnsanoğlu, Japonya gibi deprem inşaatı teknolojisinde en ileri düzeydeki ülkelerde dahi halen doğa karşısında çaresiz kalırken, bugüne kadar tarih boyunca meydana gelen depremlerde milyonlarca kişi hayatını kaybetti. Bazı depremler tarihte çok büyük yıkımlara yol açarken, 1556 yılında Çin’in Şançi eyaletinde meydana gelen büyük depremde 830 bin kişi ölmüş, bölgedeki kasaba ve köyler tamamen yok olmuştu. Çin, Japon, Sovyet ve Amerikan sismologlar, 1960’ların ortalarından başlayarak, depremin önceden öğrenilmesine yönelik çok sayıda araştırma yaptılar. Bu alanda çeşitli ilerlermeler sağlanmasına rağmen, depremlerin zaman, yer ve şiddetinin doğru ve kesin bir biçimde önceden kestirilmesine ilişkin bir yöntem geliştirilmedi. Dünyada meydana gelen büyük depremlerden bazılarının şiddetleri ve yol açtığı can kayıpları şöyle: Yer Yıl Şiddeti Ölü sayısı Girit 365 — 50 bin Antakya 526 — 250 bin Damgan/İran 856 — 200 bin Yukarı Mısır 1201 — 1 milyon Şançi/Çin 1556 11 (*) 830 bin Kalküta/Hindistan 1737 — 300 bin Gansu/Çin 1920 8.5 200 bin Tokyo 1923 8.3 99 bin Erzincan 1939 8.0 32 bin 962 Varto 1966 6.5 2 bin 934 Kuzey Peru 1970 7.8 66 bin 794 Lice 1975 6.7 2 bin 385 Çaldıran 1976 7.5 3 bin 840 Tangşan/Çin 1976 7.8 240 bin Guatemala 1976 7.5 22 bin 778 Erzurum-Kars 1983 6.0 1226 Mexico City 1985 8.1 10 bin Kuzeybatı Ermenistan 1988 6.9 25 bin Kuzeybatı İran 1990 7.7 50 bin Kuzey İran 1997 7.1 1500 Kuzeybatı Afganistan 1998 6.1 5 bin Batı Kolombiya 1999 6.1 1171 (*) Mercalli ölçeğine göre: 1556’daki Şançi/Çin depreminin 11 olan şiddeti, 20. yüzyıldan önceki deprem şiddetlerinin Richter ölçeğine göre hesaplanamaması nedeniyle, Mercalli ölçeğine göre verilmiştir. – Pekin ve Tiencin kentlerine yakın Tangşan kentinde 20 Haziran 1976’da meydana gelen deprem, olasılıkla dünya tarihinde kaydedilmiş en çok ölünün olduğu ikinci büyük yer sarsıntısı. Çin Komünist Partisi uzun süre gerçek ölü sayısını açıklamamıştı. Çeşitli kaynaklar ölü sayısının 600 bin olabileceğini bildirmişlerdi. Tümüyle yeniden inşa edilen Tangşan, yine Çin’de 1556 yılında Şançi’de meydana gelen 830 bin insanın yaşamını yitirdiği tahmin edilen depremden sonra muhtemelen en çok insanın öldüğü deprem oldu.DÜNYA’DAKİ BÜYÜK DEPREMLERİN KRONOLOJİSİ… Türkiye, 7.4 şiddetinde merkez üssü Kocaeli olan depremle sarsılırken, dünyada 1980 yılından bu yana binin üzerinde can kaybına yol açan depremlerin geriye doğru kronolojisi şöyle: -30 Mayıs 1998- Afganistan’ın kuzeyini vuran şiddetli depremde 3 bin kadar insan yaşamını yitirirken, Takhar bölgesinde 50 köy yerle bir oldu. -4 Şubat 1998- İran’da meydana gelen 7.1 şiddetindeki depremde en az 2 bin kişi öldü, binlerce kişi yaralandı. Merkez üssü Afganistan sınırına 150 kilometre mesafede olan depremde 11 köy yok oldu, Kaen ve Birjand kentlerinde büyük hasar meydana geldi. -28 Mayıs 1995- Rusya’da 7.5 şiddetinde meydana gelen deprem ülkenin kuzeyindeki Sakhalin Adası’nda petrol üretim merkezi Neftegorsk kentinde 1989 kişinin yaşamına mal oldu. -17 Ocak 1995- Japonya’da merkez üssü liman kenti Kobe kenti olan 7.2 şiddetindeki depremde 6 bin 500 kişi öldü. -6 Haziran 1994- Kolombiya’da meydana gelen deprem ve depremde Paez Irmağı vadisinde meydana gelen toprak kaymasında bin kişi yaşamını yitirdi. -30 Eylül 1993- Hindistan’da ilki 6.4 şiddetinde olan bir dizi deprem ülkenin batısı ve güneyinde 36 köyün yıkılmasına 22 bin insanın ölmesine yol açtı. Depremin merkez üssünün Maharashtra, Andhra Pradeş ve Karnataka eyaletlerinin bulunduğu bölgede olduğu tespit edilmişti. -12 Aralık 1992- Endonezya’da, East Nusa Tenggara bölgesindeki birçok adada meydana gelen 6.8 şiddetindeki depremde 1490 kişi öldü. Babi Adası’nda 700 kişi yaşamını yitirdi. -20 Ekim 1991- Hindistan’ın başkenti Yeni Delhi’nin kuzeydoğusundaki Uttarkashi bölgesi yakınında meydana gelen 6.1 şiddetindeki depremde 1600 kişi öldü, 2 bin bin kişi yaralandı. -16 Temmuz 1990- Filipinlerde, merkez üssü Cabanatuan kenti olan 7.7 şiddetindeki depremde en az 2 bin kişi öldü, 3 bin 500 kişi yaralandı. Deprem sonucu 148 bin kişi evsiz kaldı. -21 Haziran 1990- İran’da 7.7 şiddetindeki deprem Gilan ve Zanjan bölgelerini vurdu, 35 bin kişi yaşamını yitirdi ve 100 bin kişi yaralandı. Deprem, 500 bin kişiyi de evsiz bıraktı. -7 Aralık 1988- Ermenistan’ın kuzeybatısını vuran 6.9 şiddetindeki depremde 25 binden fazla insan öldü, 18 bin kişi yaralandı. Spitak kasabası tamamen yok olurken, Leninakan kasabasının yarısı göçtü. -5 Mart 1987- Ekvador Cumhuriyeti’nde merkez üssü El Reventador olan depremde binin üzerinde kişi öldü, birkaç bin kişi kayboldu. -10 Ekim 1986- El Salvador’da meydana gelen 7.5 şiddetindeki depremde 1500 kişi öldü, 20 bin kişi yaralandı. Deprem 300 bin kişiyi evsiz bıraktı. -19 Eylül 1985- Meksika’da 8.1 şiddetinde meydana gelen depremde, 6 bin ila 12 bin insan öldü, 40 bin kişi yaralandı. -30 Ekim 1983- Türkiye’de Erzurum civarında 6.8 şiddetindeki depremde 1155 kişi öldü ve 500 dolayında kişi yaralandı. Deprem 35 bin kişiyi evsiz bıraktı. -13 Aralık 1982- Yemen’de 6 şiddetinde meydana gelen depremde 3 bin kişi öldü, 2 bin kişi yaralandı. Deprem başkent Sana’nın güneydoğusundaki Dhamar bölgesinin altını üstüne getirdi. -11 Haziran 1981- İran’da meydana gelen 6.8 şiddetindeki depremde 1027 kişi öldü, 800 kişi yaralandı. Depremde, Kerman bölgesindeki Golbaf kasabası yok oldu. -23 Kasım 1980- İtalya’da 7.2 şiddetindeki depremde 2 bin 735 kişi öldü, 7 bin 500’den fazla insan yaralandı. Merkez üssü Eboli’de olan deprem en çok Napoli’de geniş bir alanı etkiledi. Deprem sonucu 1500’ün üzerinde kişi kayboldu. -10 Ekim 1980- Cezayir’de meydana gelen 7.3 şiddetindeki depremde BM verilerine göre 2 bin 590 kişi öldü. Merkez üssü El Asnam kasabası olan deprem sonucu 330 bin insan evsiz kaldı.TARİHTE İSTANBUL DEPREMLERİ… İstanbul’da, 325 yılından bugüne kadar 13 şiddetli deprem meydana geldi. Bu depremlerde binlerce kişi hayatını kaybederken, kiliseler, surlar, camiler yıkıldı, dev dalgalar ve toprakta yarıklar oluştu. Türkiye Deprem Vakfı’ndan (TDV) alınan bilgiye göre, 325, 427, 478, 865, 986, 1462, 1500, 1509, 1719, 1754, 1766 ve 1894 yıllarında aletsel büyüklüğü tahmini 7 şiddetinde, 553 yılında da aletsel büyüklüğü tahmini 7.6 şiddetinde önemli 13 deprem meydana geldi. 553 yılında meydana gelen 7.6 şiddetindeki depremde kentteki birçok kilise ile surların bir kısmı yıkıldı, Marmara Denizi’nde sismik dalgalar oluştu. 1500 yılındaki depremde ise kentin alçak semtlerinde çok büyük hasar meydana gelirken, 109 cami ile 1070 ev yıkıldı. Surlar ve saray surları kısmen yıkılırken, tahmini 13 bin kişi öldü. Deprem Gelibolu ve Dimetoka’da da hasara neden oldu. İstanbul’da tahribe neden olan depremlerden 1894 yılında meydana gelen depremde ise deniz kıyısında çatlaklar oluştu, Rumeli yakasında sağlam olmayan binalar yıkıldı ve Kapalıçarşı’nın tavanı çöktü. Adalar’da Karamürsel’de büyük hasar meydana geldi. Öte yandan, Kocaeli’de 715 yılında meydana gelen depremde de İstanbul’un üçte biri yıkıldı.-İSTANBUL’UN TARİHİ BİNALARI HASAR GÖRMEDİ- Bu arada, İstanbul’un tarihi binaları merkez üssü Kocaeli olan depremi, hasarsız atlattı. Topkapı Sarayı, Yerebatan Sarnıcı, Ayasofya Müzesi, Beylerbeyi Sarayı ve tarihi camiler sarsıntıyı ilk tespitlere göre hasarsız atlatırken, Dolmabahçe Sarayı’nın Kabul Salonu’nun üst kısmında ufak çatlaklar oluştu, bazı vazolar devrilerek kırıldı. |
ZONGULDAK’IN DEVREK İLÇESİNDEKİ ALBAYRAK SOKAK’TA HER HAFTA BİR KAÇ KİŞİ SAYISAL LOTO’DA MUTLAKA BEŞ TUTTURUYOR, MİLYONERLİĞİN SINIRLARINDA GEZİNİYOR. YENİ AKTÜEL, TALİHLİ SOKAĞIN SIRRINI YERİNDE ARAŞTIRDI!
Devrekli emekli nalbur Tuncay Albayrak, 13 yıl boyunca gerçekleştirilen 600 Sayısal Loto çekilişi üzerinde günler boyunca çalışıp Sayısal Loto’da şanslı numaraları bilme olasılığını hayli artıran modeller ve formüller geliştirdiğini savunuyor. En büyük kanıtı ise dükkanının da bulunduğu Albayrak Sokak’taki diğer esnaf arkadaşları… Zira hemen her hafta, içlerinden bir kaçı en azından 5 tutturmayı başarıyor! İşte istatistik profesörlerine taş çıkartan ve yeni hedefi Milli Piyango’nun şifresini çözmek olan nalbur Tuncay Bey’den, Sayısal Loto’da parayı vurmanın formülleri…
Zonguldak’ın baston imalatıyla ünlü kasabası Devrek’teyiz… Ama burada olmamızın sebebi, ustaların el emeği göz nuru ile kızılcık ağacından heykel yapar gibi işledikleri Devrek bastonları değil; Sayısal Loto’nun “DNA” şifresini çözdüğünü iddia eden emekli nalbur Tuncay Albayrak’la görüşmek. Çok aramamız da gerekmiyor, Tuncay Bey’i kasabanın küçük çarşısında ailesinin soyadını taşıyan Albayrak Sokak’ta buluyoruz. Tuncay Bey’in eskiden nalbur olan dükkanı şimdi Sayısal Loto’nun şifrelerinin çözüldüğü bir hesap kitap laboratuarına dönüşmüş. Dükkanının camı, “5 bilmek yüzde 100, 6 bilmek yüzde 92”, “Ben bu sevdaya baş koydum, ben bu ömrü feda ettim, aşımdan uykumdan oldum, başka şansın yok peşindeyim” yazılarıyla dolu. İçerideyse onlarca klasör, çalışmalarını sürdürdüğü bir bilgisayar, bir masa ve bu defa duvara yazılmış yazılar çarpıyor gözümüze.
Bizi buralara kadar çeken hikayeyi hemen özetleyelim: Tuncay Bey, 13 yıl önce başlayan ve bu hafta 600’üncü haftasına giren Sayısal Loto’da çıkan şanslı rakamların tesadüf olmadığını çözdüğünü iddia ediyor. 13 yıl boyunca her hafta kazanan rakamları not eden Tuncay Bey, bütün bu bilgileri formüle ederek toplam 211 modelde sınıflandırmış. Ve özellikle en çok tekrar eden 10-15 modeli saptamış. 600 haftanın sonuçlarını bize gösterdiğinde, gerçekten de bu modeller sayesinde Sayısal’da her hafta şanslı rakamları bulma ihtimalinin hayli yükselebileceğine biz de kısmen ikna oluyoruz.
‘3’, ‘8’i seviyooo!
Tuncay Bey, Sayısal Loto’da en çok çıkan rakamlar diye bir şeyin olmadığını, ancak en çok görülen modeller olduğunu savunuyor. O modelleri anlatmaya, 13 yılda 600 hafta boyunca tam 23 kez tekrarlayan modeli anlatarak başlayalım. Bu model, “bir tek basamaklı sayı, bir 10’lu sayı, bir 20’li sayı, iki adet 30’lu sayı, bir 40’lı sayı”dan oluşuyor. Örneğin 5, 15, 20, 32, 34, 47. Tuncay Bey’in Sayısal formülleri arasındaki bu en popüler dizilimi, 600 hafta boyunca tam 16 kere tekrarlayan “bir tek basamaklı sayı, iki 10’lu sayı, bir 20’li sayı, bir 30’lu sayı, bir 40’lı sayı” formülü izliyor. Yani örneklemek gerekirse 5, 11, 13, 24, 38, 47.
Yine belli sayılar da adeta birbirlerini çok seviyor ve ayrılamıyormuş gibi birlikte düşüyor Sayısal’ın dönen küresinden. Örneğin 13 yıl boyunca 3 ile 8 rakamı on kere birlikte düşmüşler! 11 ile 16 ve 21 ile 27 de, birbirini çok sevenlerden… 32 ile 33 ve 43 ile 49 da hep aynı hafta düşmüşler küreden içimizden birilerini trilyoner yapmak için. 4 ile 5 ise, aralarında bir dargınlık olsa gerek ki, yalnızca bir kez birlikte yakalanmışlar çekilişlerde. Öte yandan 11 ile 19, hiç aynı haftanın şanslı numaraları arasında birlikte yer almamış. Tuncay Bey, bu ikili olasılıkları bir araya topladığı listeye de mizahi bir dille “deprem haritası” adını vermiş.
Sabırla aynı kuponu oynayın!
1 ile 49 arasında altı rakamı yan yana getirmek için 13 milyon 983 bin 816 olasılık olduğunu söyleyen Tuncay Bey, bu kadar çok kolon oynamak mümkün olmayacağından işi modeller yardımıyla basitleştirmiş bir anlamda. Albayrak Sokak ise, bu modellerin her hafta sınandığı bir pilot bölge adeta! Tuncay Bey’in formülleri sayesinde, Albayrak Sokak’ta hemen her hafta Sayısal’da 5 bilen en az bir ya da iki kişi çıkıyor. Şimdiye kadar altı rakamı birden bilen çıkmamış olsa da, sokak sakinleri umudunu halen koruyor. 5 bilip, birkaç milyar kazanmayı da kısa günün kârı görüyorlar.
Sokak sakinleri genellikle grup halinde oynamayı tercih ettiğinden, 10-15 kişi bir araya gelip ortak kupon dolduruyor. Zaten Tuncay Bey de bu yöntemi öneriyor: “Örneğin deprem haritasından 3 ve 8 gibi bir ikili olasılık seçtiniz. Çok görülen modellerden de, bu iki sayının (3 ve 8) yanına yazabileceğiniz diğer rakamları belirleyin. Oynadığınız her kolonda seçtiğiniz ikili olasılık sabit kalsın, diğer dört rakamı ise değiştirerek işaretleyin. Bu yüzden çok kolon oynamanız gerekeceğinden, grup halinde ortaklaşa oynayın. Mesela esnaflar, doktorlar, avukatlar arkadaşlarıyla bir araya gelip oynasınlar.”
Tuncay Bey’e göre, işin sırrı biraz da sürekli aynı kuponu oynamakta. Yani, bu formüller sayesinde ulaştığınız rakamları işaretlediğiniz kuponu, ısrarla her hafta tekrar oynamanızı öneriyor: “Geçenlerde bir talihli, dört yıl boyunca tekrar tekrar oynadığı aynı kupon sayesinde bir buçuk trilyon kazandı. Kendinize belli bir model seçip belli kombinasyonlar çıkarır ve her hafta o kombinasyonları oynama konusun ısrarcı da olursanız, birkaç yıl içinde büyük ikramiyeyi kesin kazanırsınız.”
Yeni hedefi Milli Piyango’nun şifresi!
Tuncay Bey, kısa süre öncesine kadar tüm verileri eliyle dosya kağıtlarına yazıyormuş. Ancak arkadaşı Yaşar Küçük’ün kendisine bilgisayarda Excel programını öğretmesinin ardından işi kolaylaşmış. Televizyonda Sayısal çekilişini izlerken ilk birkaç rakamdan sonra gelecek diğer rakamları rahatlıkla tahmin edebildiğini anlatan Tuncay Bey, ‘şans’ diye bir şeyin olmadığını düşünüyor. Bu yüzden de yeni hedefi, Milli Piyango’nun genetik şifresini çözmek ve nihayetinde de Guinnes Rekorlar Kitabı’na girmek.
Bu sokakta 5 bilmeyen yok!
Albayrak Sokak’ta kime sorsanız Sayısal’da en azından birkaç kez “5” bilmişliği var: Bakkal, Sayısal Loto Bayii, hamamcı, tuafiyeci, çaycı… Sokaktaki Sayısal Loto bayiinin duvarları Tuncay Bey’in formülleriyle, camları ise 5 bilenlerin kuponlarıyla dolu. Sokaktaki manifaturacı ve tuhafiyeci Nevzat Boz, şimdiye dek yedi kere 5 bilmiş. “6 bizim mahallede çok dolaştı ama bir türlü birimizde durmadı” diyor Nevzat Bey. Tekel Bayii Şeref Kaypak da en çok 5 bilenlerden ve en son bildiğinde de 6 bin 500 YTL kazanmış. Kuyumcu Sabri Saraç, bakkal Fahri Çavuş, çaycı Güney Bükrü ve beyaz eşya satıcısı Feridun Bora da Sayısal’da defalarca 5 tutturmuş. Ama içlerinde en enteresan isim, anten tamircisi Recai Uzar. Şimdiye kadar tam on bir kez 5 tutturmuş! En son 2 bin 700 YTL kazanmış ve halinden hayli memnun.
Şanslı numaraları topların ağırlığı mı belirliyor?
Peki ama bazı sayıların birbirini sevmesinin ve küreden birlikte düşmesinin, belli modellerde belli rakamların gelmesinin nedeni ne? Sokak sakinleri bu duruma da kendi aralarında bilimsel yanıtlar aramıyor değiller. Onlara göre, topların üstüne 1 yazmak ile 49 yazmak arasında kullanılacak boya miktarı açısından bayağı bir fark olması ve bunun yarattığı ağırlık, muhtemel nedenlerden biri… Tartıştıkları diğer olasılık, topların her hafta sekiz tüpten küreye aynı sırayla düşüp aynı yöne doğru karıştırılmaları… İşletme uzmanı Adam Fawer’ın ‘Olasılıksız’ adlı kitabında, bir bilardo oyuncusunun ıstakanın, topların ve masanın esnekliği, havadaki nem oranı, rüzgâr, topa vuruş açısı ve hızı gibi faktörlerin bilgisine eksiksiz olarak haiz olması halinde masadaki topların konumunun ne olacağını da tam olarak bilebileceğini anlattığını hesaba katarsak, sokak sakinlerinin özellikle ikinci teorisi fizik bağlamında kısmen de olsa bir anlam ifade ediyor!
Ama biz sokak sakinlerinin teorileriyle yetinmeyip konuyu bir de Yeditepe Üniversitesi’nden istatistik profesörü Fazıl Güler’e soruyoruz. Prof. Güler, şayet topların ağırlığı eşit ise Tuncay Bey’in modellerinin ve formüllerinin zaman zaman “başarılıymış” gibi görünmesinin tamamen tesadüfi olduğu görüşünde. “Ama” diyor, “topların üzerindeki yazı kabartmalarından dolayı çok cüzi de olsa bir ağırlık farkı oluşuyorsa, sonuçlar etkilenebilir!”
Bu da Sayısal Loto’nun doktora tezi!
Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erkan Işığıçok, “Değişkenler Arasındaki İlişkilerin Araştırılmasında Nedensellik Testleri ve Bir Uygulama Denemesi” başlıklı doktora tezinde Sayısal Loto’yu incelemiş. Topların çıkma olasılığının eşit olduğunu, bu eşitliği ancak toplardaki aşınmaların ve bir kısmının zamanla yenilenip bir kısmının hiç yenilenmemesinin bozabileceğini kaydeden Prof. Işığıçok, son beş yıldaki çekiliş sonuçlarına dair yaptığı çalışmada da Sayısal’da en çok çıkan sayıları 6, 14, 16, 20, 27, 38; en az çıkanları ise 23, 31, 33, 42 ve 48 olarak belirlemiş. Bu sayılardan 27, tam 44 çekilişte küreden düşmüş. Prof. Işığıçok’un araştırmasına göre 9 hafta 3; 3 hafta da 4 ardışık sayı çekilmiş.
Zaman: İS 1. yüzyıl
Mekân: Kudüs, İsrail
Yusuf cesedi alıp onu temiz bir keten bezine sardı; kaya içine oymuş olduğu
kendi yeni kabrine onu yatırdı ve kabrin kapısına büyük bir taş yuvarlayıp
gitti. MATTA 27:59-60
Kudüs’teki Kutsal Kabir Kilisesi’nin merkezinde İsa’nın gerçek kabrinin
bulunduğuna pek çok Hıristiyan yürekten inanır. Ancak Kudüs’ün putperest bir
kent olduğu iki yüzyıl boyunca İsa’nın gömülmüş olduğu yerin kayıp olduğu
gözönüne alınırsa bundan nasıl hâlâ emin olunabilir?
Hıristiyan olan ilk Roma imparatoru Konstantin 4. yüzyılın başında
Hıristiyanlığı imparatorluğunun resmi dini olarak ilan etmişti. 325 yılında,
İznik Konseyi sonrasında Kudüs başpiskoposu Makarios’tan İsa’nın kabrini
bulmasını ve üzerine büyük bir kilise inşa etmesini istedi.
Başpiskopos’un kabri nerede araması gerektiğini bildiği anlaşılıyor: Hiç
duraksamadan 200 yıl önce İmparator Hadrianus tarafından yaptırılan büyük Roma
tapınağını yıkmaya koyuldu. Tapınağın temellerinde bir kabir bulununca bunun
Arimathealı Yusuf’un 300 yıl önce İsa’nın cesedini aceleyle gömdüğü yer olduğu
bildirildi. Bu Tanrı’nın elinin yönettiği gerçek bir mucize miydi, yoksa
Makarios’u doğruca kabre götüren bir gelenek mi vardı? Ya da başka bir neden
olmuş olabilir miydi?
Günümüzdeki Kutsal Kabir Kilisesinin doğu-batı kesiti. En aşağı (doğu) uçta
Gerçek Çarmıh Şapeli. Söylentilere göre, Konstantin’in annesi Helena, İsa’nın
gerildiği çarmıhı burada bulmuştur. Küçük kubbe, güneybatısında Calvary
Kayası’nın bulunduğu özgün Kutsal Bahçe bölgesi üzerindedir. En sağda ise
ortasında Aedicule olan Rotunda.
İNCİL GELENEĞİ
İncil bize Romalılar’ın İsa’yı, yurttaşların suçlulara verilen cezayı daha iyi
seyredebilmeleri için Kudüs duvarlarına yakın idam yerinde çarmıha gerdiklerim
söyler: Kentin kuzeybatısında bugün hâlâ Kudüs binalarının cephelerini kaplamak
için kullanılan sert malaki kireçtaşı ocağı vardı.
Taşocağının İÖ 8. ve 7. yüzyıllardan kalma olduğu anlaşılmıştır ve burası
İsa’nın zamanında bahçeler ve meyve bahçeleriyle dolu bir alandı. Taşocağının
bir yerinde taş ustalarının inşaat amaçlarına uygun olmadığı için öylece
bıraktıkları bozuk bir taş daman vardır. Pek çok kimse işte bu kayayı İsa’nın
iki hırsız arasında çarmıha gerildiği Calvary ya da Golgotha (kafatası
biçimindeki yer) olarak kabul ederler.
Buraya yakın bir yerde Kudüs’ün zenginleri taşocağının kaya duvarına kendi
kabirlerini oymuşlardı. Arimathealı Yusuf’un kullandığı kabir bunlardan biri
olabilir: Matta İncili’nde (“Akşam olunca, İsa’nın şakirdi olmuş Arimathealı
Yusuf adlı zengin bir adam geldi. Bu adam Pilotus’a gidip İsa’nın cesedini
istedi. O zaman Pilotus verilsin diye emretti. Yusuf cesedi alıp…” 27: 57-60)
anlatıldığı gibi kabir, kentin duvarlarının hemen ötesinde ve idam yerinin de
yakınında olmalı. İncil’de kabrin kapısının değirmen-taşı biçiminde büyük ve
ağır bir kaya ile kapatıldığı yazılıdır.
Arkeologlar, Kudüs’ün o bölgesinde İsa’nın zamanından kaldığı saptanan böyle
birkaç kayaya oyulmuş kabir bulmuşlardır. Bunlar herhalde kuşaklar boyunca
ölülerini orada gömen ve girişlerini yuvarladıkları büyük taşlarla kapatan
aristokrat ailelere aitti. Bu “yuvarlanan taşlar”ı oynatmak için tıpkı Matta
İncili’nde anlatıldığı gibi çok büyük bir güç gerekiyordu.
Her ceset gömülmeden önce zamanın Yahudi törelerine göre yıkanıp yağlanır, sonra
kefenlenip kabir odasında kayalara oyulmuş bir rafa yerleştirilirdi. Kadınlar,
Sebt gününün sabahı İsa’nın cesedini yıkayıp yağlamaya geldiklerinde taşın
mucizevi bir biçimde yana çekilmiş ve gömme rafının boş olduğunu görmüşlerdi.
Bu olaylar Matta’ya göre şöyle olmuştur: “Ve Sebt günü geç vakit, haftanın ilk
gününe doğru, tan yeri ağarmaya başlarken, Mecdelli Meryem ve öbür Meryem kabri
görmeğe geldiler. Ve işte (…) Rabbin meleği gökten indi ve gelip taşı
yuvarlayarak üzerine oturdu. Onun görünüşü şimşek gibi idi, esvabı kar gibi
beyazdı. (…) Ve melek cevap verip kadınlara dedi: Siz korkmayın, çünkü haça
gerilmiş olan İsa’yı aradığınızı biliyorum. O burada değil, çünkü dediği gibi
kıyam etti”, Markos 28: 1-6.
Kutsal Kabir Kilisesi’nin havadan görünüşü. Büyük kubbe Kabrin üstündeki
Rotunda’yı örtmektedir. Soldaki kısa çapraz sahnın üzerindedir.
ROMA YÖNETİMİNDE KUDÜS
Kudüs Hıristiyanlar’ı yıllarca o noktaya taptılarsa da, 2. yüzyılın başlarında
Hadrianus kenti yıkıp kalıntıları üzerine kendi Aelia Capitolina putperest
kolonisini kurduğunda kabir de kayboldu. Hadrianus 135 yılında yüksek bir tepe
üzerinde aşk tanrıçası Afrodit’e adadığı büyük bir tapınak külliyesi inşa etti.
Belki de imparatorun tapınağım çarmıha gerilme yeri ile kabrin üzerine
yaptırdığına ilişkin nesilden nesile aktarılan bir söylenti vardı. 395 yılında
yazan Aziz Jerome’a göre yakındaki Calvary kayası üzerine tanrıçanın büyük bir
heykeli de dikilmiş olabilir. Daha sonraki Hıristiyan görüşüne göre Hadrianus,
Hıristiyanların bu en kutsal yerlerini ziyaretlerini önlemek için tapınağını
Kutsal Kabir üzerine yapmıştır.
Hıristiyanların da Yahudiler’in de yeni kentinde dinlerini uygulamalarına iyi
gözle bakmadığı bir gerçektir. Ancak Roma dönemi boyunca yine de Kudüs’te küçük
bir Hıristiyan azınlığı varlığını sürdürmüştür.
Konstantin, çarmıha gerilme yerinin ve İsa’nın kabrinin araştırılmasını
emrettiğinde kentin boyutları ve hatta duvarları bile büyük ölçüde değişmişti.
Kabrin genel olarak yeri geleneksel bellekte kalmış olsa bile, putperest Roma
günlerinde kentteki Hıristiyan sayısı çok azken, Hıristiyanlar İsa’nın gömüldüğü
yeri hâlâ nasıl bilebilirlerdi?
Ancak Başpiskopos Makarios kent duvarlarına bile bakmadan doğruca Hadrianus’un
kentinin merkezindeki forumun kuzeyindeki büyük Roma tapınağına gitmişti.
Çarmıha gerilme zamanında bu bölge kentin dışındaydı ve kente ancak İsa’nın
ölümünden 10 ile 15 yıl sonra dahil edilmişti.
(Solda) Batı Kudüs’te, eski kent duvarlarının ötesinde “Herod’un Kızlarının
Kabri” denilen kabrin içeriden görünüşü. Oyuktaki büyük yuvarlak taş ve
kayaların içine açılmış kabre giden basamaklar açıkça görülmektedir. (Sağda) Bu
altın yüzükte İmparator Konstantin döneminde (306-37) İsa’nın Kabri çevresinde
yapılan özgün Aedicule görülüyor. Yüzük 6. yüzyıldan kalmadır ve Kudüs’te
Tapınak Tepesi yakınlarındaki kazılarda bulunmuştur.
KABRİN BULUNMASI
Kabrin bulunması konusunda belki de bir görgü tanığımız vardır. Caesaria
Piskoposu ve kilise tarihçisi Eusebius, 337 yılında İmparator Konstantin’in bir
biyografisini yazmıştı. Eusebius’a göre kazı yapanlar İsa’nın kabrinin o kadar
kolay bulunmasına şaşmışlardı. Ama bir zamanlar orada olan pek çok kabrin içinde
doğru olanı bulmuşlar mıydı?
Yoksa bir kabir bulmuşlar ve bunun doğru olan olduğuna mı karar vermişlerdi? Her
ne kadar Eusebius ya da ondan sonraki kaynaklar bu konuda bir şey
belirtmemişlerse de, belki de kabir işaretliydi ya da üzerinde İsa’nın adı
yazılıydı. Oxford’daki Hertford Koleji’nden Martin Biddle, Roma’da Aziz Petrus
Kilisesi’nin mihrabının altındaki Aziz Petrus’un kabrinin bu yolla tanındığına
işaret etmiştir.
Her ne olursa olsun Kudüs’te inşa edilen Martyrion (ya da “Tanık”) Kilisesi
zamanının en büyüğüydü ve bugünkü Kutsal Kabir Kilisesi’nin atasıydı. Büyük
kilisenin ötesinde, Kutsal Bahçe’de, çevresindeki kayalardan kurtarılmış ve
çevresindeki toprak indirilmiş olan kabir duruyordu.
Konstantin 335 yılında kiliseyi kutsadıktan sonra kaya kabri, Aedicule (“küçük
ev”) adı verilen küçük bir türbeye aldı, çevresine Anastasis ya da “Dirilme”
denilen büyük bir yuvarlak yapı dikti ve üzerine kocaman bir kubbe geçirdi.
Bugün özgün Aedicule’ün üçüncü kuşağı kabri sarmaktadır. Ancak pek çok kimsenin
yaptığı gibi bunun gerçekten İsa’nın kabri olduğunu kabul etsek bile son bir
muamma daha vardır: Özgün kabirden herhangi bir parçanın kalıp kalmadığı
hakkında bir fikrimiz yoktur.
Özgün Aedicule ve onu barındıran kilisenin yapılmasından bu yana geçen yüzyıllar
içinde kilise yangın, deprem ya da insan eliyle çok kez kısmen ya da tamamen yok
edilmiştir. Aedicule, en son 1808’de bir yangından sonra yeniden yapılmıştı. Son
olarak da Kudüs İngiliz Mandası altındayken, 1927’de bir depremin ardından
yıkılacak duruma geldiğinde çelik iskelelerle güçlendirilmiştir.
Bu iskeleler hâlâ orada durmaktadır ve gelecekte Aedicule’de bir inşaat işine
girilmesi kaçınılmazdır. Kutsal Kabir Kilisesi’nden sorumlu Hıristiyan
topluluklarından alınacak izinle onarım yapılırken İsa’nın cesedinin yatırıldığı
gerçek kabirden geriye bir şey kalıp kalmadığını anlamak mümkün olabilecektir.
- yüzyılın ilk yarısında Manda döneminde kurulan İngiliz iskeleleriyle
Aedicule’ün bugünkü durumu. Çevrede, Aedicule’ü saran Rotunda’nın kemerlerinden
bazıları görülüyor.
Doğal Afetlerden Korunmak İçin Gerekli Tedbirler- Doğal Afetlerden Korunma Yolları (Yöntemleri)
Öncelikle doğal afetleri tanımlamak gerek. Doğal afetler şunlardır:
Depremler,
Su ve sel baskınları,
Toprak kayması,
Erozyon,
Tsunami,
Çığ,
Yangınlar,
Fırtınalar,
Yanardağ patlamaları,
Yıldırım düşmesi
Korunmak için yapılması gerekenler ise ;
Fırtınalar için acil ikaz sistemi yapılmalı,
Yıldırım düşmeleri içim yüksek ve dış yüzeyinde fazla metal bulunan binalara paratoner tertibatı kurulmalı,
Yerleşim patlamalarından korunmak için, patlaması muhtemel volkanların yakınlarında yerleşime izin verilmemeli,
Depremler için fay hattının olduğu bölgelerde inşaya izin verilmemeli, verilecekse de yapılacak inşaalar çok iyi olmalı,
Su ve sel baskınları için ise ormanlandırma yapılmalı, nehir, dere yatakları gibi yerler doldurulmamalıdır.
Akarsu yatakları dayanıklı duvarla kontrol altına alınmalıdır.
Erozyona karşı doğal park alanları çoğaltılmalıdır.
Eğimin çok olduğu yerler yeterince ağaçlandırılmalıdır.
DOĞAL AFETLERDEN KORUNMA YOLLARI
Hepimizin bildiği gibi yeryüzünde birçok felaketler mevcuttur.Bunların çok küçük kısmı tamamen Doğal ve genellikle engellenmesi mümkün olmayan felaketlerdir.Örnek olarak..
a. Fırtınalar…
b. Yıldırım Düşmesi..
c. Yanardağ Patlamaları..
gibi olaylar gösterilebilir.
Bir kısım felaketler aslında hafif hasarla geçiştirilebileceği halde,insanoğlunun hırsı ve ihtirasıile hareket etmesi yüzünden Ekolojik dengenin bozulması sonucu çok büyük maddi ve manevi zararlara neden olabilmektedir..Örneğin..
a. Depremler..
b. Yangınlar..
c. Erezyon..
d. Su ve Sel Baskınları..
e. Kuraklık..
ve benzeri felaketler söylenebilir. Ayrıca sadece insanoğlunun sebep olduğu felaketler var ki.Onlardan bazıları..
a. Savaşlar..
b. Trafik Kazaları..
c. İş Kazaları..
Görüldüğü gibi,İnsan faktörü birçok felaketler’e neden olmaktadır.Öyle ise, hepimize düşen birinci görev,bahsi geçen olayları oluşmadan önce önlemeye çalışmak ikinci aşamada ise tedbirli,bilinçli ve hazırlıklı olmaktır.Bunu sağlamak için genel hatları ile bütün bu olayları inceleyelim.
1-Fırtınalar (Tufan,Tayfun) : Fırtınalar bilindiği gibi kuvvetli rüzgarlar sonucunda meydana gelen doğal olaylardır.Yağış ile birlikte esen şiddetli rüzgarlar Tufan, kurak ve yağışsız esenler ise Tayfun olarak isimlendirilmektedir.Bu kuvvetli rüzgarlar esnasında hortum tabir edilen helezonik girdaplar ve deniz veya göllerde yüksek dalgalar ve taşmalar meydana gelmektedir.Halen yeryüzündeki ölümlü felaketlerin 1000’de 2’sini fırtınalar oluşturmaktadır.
Emniyet Tedbirleri : Genel acil ikaz sistemi,Bloklar halinde ve sağlam monte edilmiş parçalardan oluşan çatılar yapmak,Kalın cam kullanmak,Dış yüzeylerde fazla aksesuar kullanmamak,Sığınak yapmak,Çevreyi ağaçlandırmak,Taş bloklardan yüksek duvarlı marinalar inşa etmek.
Bireysel Tedbirler : Evde iseniz,Elektrik,Su,Doğalgaz veya Tüpgaz donanımlarını kapatmak,Denize yakın yerlerde mümkün olan en üst noktaya gitmek,Varsa sığınağa gitmek eğer yoksa camlardan ve kapılardan uzak durmak,yere yatmak,uçuşabilecek cisimlerin çarpma tesirini engelleyecek,yastık yorgan gibi şeylerle bedeni emniyete almak.Dışarıda veya Araç içinde iseniz,en yakın sığınağa veya güçlü görünen binaya sığınmak.Denizde iseniz,can yeleği giymek,sahile fazla yanaşmamak,teknenin dışına yakın en emniyetli yere sığınmak.
2-Yıldırım Düşmesi : Bulutlarda yüklü manyetik enerji kutuplarının çakışması sonucu meydana gelmektedir.Bazan bulutsuz ortamlarda’da gene aynı sebebe bağlı olarak yıldırım düştüğü görülmüştür.Yıldırım yüzünden meydana gelen ölüm oranı çok küçük olmakla birlikte, yangınlara sebebiyet verme oranı 1000’de 6’dır.
Emniyet Tedbirleri : Yüksek ve dış yüzeyinde metal oranı fazla olan bina ve yapılarda paratoner tertibatı kurmak.Alıcı görevi gören anten ve benzeri aletlerin uç noktalarının iletken olmayan maddelerle izole edilmesi,Zemin ile direkt irtibatının kesilmesi.
Bireysel Tedbirler : Yağışlı havalarda,aşırı metal bulunan alanlardan ve Ağaçlık alanlardan uzak durmak.Çok fazla yıldırım düştüğü anlarda,mevcut alıcı ve verici aletleri (Telsiz,Telefon,Tv. vs.)kapatmak veya kullanmamaya çalışmak.
3-Yanardağ Patlamaları : Yeryüzü çekirdeğinde mevcut bulunan mağma’nın (sıvı eriyik)ısıdan oluşan basınç sebebiyle,yeraltındaki tüneller vasıtasıyla yerüstüne çıması sonucu oluşmaktadır.Bu tünellerin dünyadaki çıkış noktalarının hemen hepsi bilinmektedir.Tünellerin çıkış noktaları denizlerin altında (özellikle Atlas Okyanusu’ndaki sıradağlarda)mevcuttur.Dünya çekirdeğinin sürekli soğuma eğiliminde olması yüzünden birçok volkan (yanardağ) faaliyetini yitirmiş görünsede,her zaman faaliyete geçme ihtimali mevcuttur.Halen Dünyadaki ölüme sebebiyet oranı 1000’de 2 dir.
Emniyet Tedbirleri : Volkanlara yakın bölgelerde yerleşim alanları oluşturmamak.
Bireysel Tedbirler : Hiçbir surette bu alanların yakınında bulunmamak, eğer oluşmuşsa en uzak ve en yüksek fakat ağaç veya sık bitki örtüsü olmayan bölgeye hızla intikal etmek.
4-Depremler : İnsanoğlunun halen en sık karşılaştığı ve en yıkıcı felaketlerden birinci sırada gelenidir.Son bir yıl içinde dünyada meydana gelen felaketlerde ölen 4.180.000 kişiden % 50’si depremler sonucunda hayatını kaybetmiştir.Yeryüzünün 35-40 Km. Altına kadar uzanan yerkabuğu sürekli hareket halinde olduğundan dolayı kıtalar birbirlerine yaklaşıp,yaslanmakta.Bu yaslanma esnasında oluşan basınç sebebiyle yerkabuğu kırılmakta ve açığa çıkan enerji depremlere sebep olmaktadır.Açığa çıkan enerjinin % 1’i sismik kalan kısmı ise dalga enerjisi olarak kendini göstermektedir.İşte binaların yıkılmasına bu dalga enerjisi sebep oluyor.Enerjinin yeryüzüne çıkmasına kadar geçen süre yaklaşık 100 sn. yani diğer bir deyişle,depremin başladığı noktadan yeryüzü üzerine çıkması 1.5 dk. Civarında sürmektedir.Kabuğun kırıldığı çizgi’ye Fay hattı denilmektedir.Fay hatları,sürekli olarak kırılmaya ve dolayısı ile deprem meydana gelmesine müsaittir.Günümüz teknolojisi ile,yeryüzündeki fay hatlarının tamamının yeraltı haritaları çıkartılmıştır. Maalesef Ülkemizin üzerinde bulunduğu yeryüzü parçasının altında birçok fay hattı mevcuttur ve % 95 gibi korkunç çoğunluktaki kısmı etkilenmektedir.Ortalama her 6 yılda bir ülkemizin herhangi bir yerinde depremlere sebep olmaktadır.Ülkemizde tesbit edilen en yüksek şiddetteki deprem 7.9 olarak tesbit edilmiş olmasına rağmen,bazı kaynaklarda 8.4’e kadar ulaştığı belirtilmektedir.
Emniyet Tedbirleri : Fay hattının tam üzerinde yerleşim alanları,sanayi tesisleri inşaa etmemek,yüksek kalitede,darbeye,esnemeye ve titreşime mukavemetli malzemelerden mamül,statik hesaplamaları olabilecek en yüksek deprem düşünülerek hesaplanmış binalar üretmek,inşaat yapılacak yerin sert arazi parçası üzerine oturmasına dikkat etmek,olabildiğince geniş alanlar içerisinde yerleşim birimleri oluşturmak,çok yüksek ve birbirine çok yakın binalar inşa etmemek,bina temellerinde deprem pabuçları,esneme bağlantıları,kolon çıkışlarında kesinlikle eksik malzeme kullanmamak,kolon filiz demirlerini minimum 16 mm. Kalınlığında beton’un tutunmasını sağlayacak tipteki spiral yüzeyli evsaflı çelikten yapmak,en üst katlarda dahi 12 mm.den daha ince çelik kullanmamak,zemin katlarda perde duvarlar yapmak,üst duvarlarını mümkün olduğunca delikli ve çabuk kırılmaya müsait tuğla yerine prefabrik tabir edilen hazır beton duvarlardan veya sıkıştırılmış ytong tabir edilen briket’ten yapmak,kolon kiriş bağlantılarını kaliteli çelik mamüllerle ve endüstriyel beton ile oluşturmak,kat tabanlarında yapılan çelik hasır aralıklarının sık ve birbirine sağlam akuple edilmiş ve taban beton kalınlıklarının minimum 15 cm. Kalınlığında olmasına dikkat etmek. Etkileşimli bölgelerde,deprem sonrası müdahale edebilecek,kurtarma,söndürme,sağlık,güvenlik,dağıtım,istihdam,istihkam ve defin birimleri oluşturmak,bu birimleri bütün vatandaşların katılacağı sivil teşkilat ve kuruluşlar haline getirmek ve bunları sürekli teyakkuz durumunda hazır tutmak.Bu birimlerin kullanabileceği,makina,edavat,teçhizat ve malzemeyi stoklanmış ve her an kullanıma hazır halde bulundurmak.Olası depremlere karşı önceden senaryolar oluşturmak,oluşturulan bu senaryoları ülkenin çok büyük bir bölümünde aynı anda deprem olacağı varsayılacak şekilde geniş kapsamlı yapmak.Deprem bölgesine yapılacak intikal ve sevkiyatın her türlü olumsuz şart’ta dahi nasıl sağlanabileceğinin planlarını yapmak ve sürekli bu plan ve senaryoları güncelleştirmek,gelişen teknolojinin ürettiği yenilikleri takip ederek stok etmek.Uluslararası kurtarma ve deprem ekipleri ile sürekli bilgi alışverişinde bulunmak bu ekiplerle birlikte geniş kapsamlı deprem tatbikatları yapmak.Deprem sonrası kurtarılabilecek tek bir insan’ın bile bütün bu harcamalardan çok daha değerli olduğu bilincine varmak ve bu bilinci ülke genelinde herkese yaymak.
Bireysel Tedbirler : Öncelikle gerek satın alınan gerekse inşaa ettirilen binalarımızın,statik deprem hesaplarının yapılmış olup olmadığını araştırmak,içeride kolon,kiriş ve duvarların kontrolünü yapmak veya daha emniyetli olması için bir uzmana incelettirerek bilgi ve görüşünden istifade ettikten sonra,bina veya daireyi satın almak veya inşaa ettirmek.Deprem meydana geldiği anda,panik içerisinde kaçmaya çalışmak veya pencere veya balkonlardan atlamak yerine,kapı eşikleri altına sığınmak,sağlam masa,karyola altına saklanmak,küçük veya yaşlıların aynı şekilde davranmasını sağlamaya çalışmak,deprem sarsıntısı geçene kadar beklemek,sarsıntı hasarsız atlatılmış ise,dahili elektrik,su,gaz,doğalgaz ünite ve tesisatlarını emniyete almak,giyinik değil ise giyinmek,kıymetli eşya,para,mücevher,kimlik gibi şeyleri,ilkyardım da kullanılabilecek malzemeleri alarak,sükunetle disiplin içinde binayı terketmek. Büyük şiddetteki sarsıntıdan sonra oluşan ve artçı tabir edilen küçük şiddetli sarsıntıların verebileceği hasarlara karşı etrafında yüksek binalar olmayan açık alanlara intikal etmek.Halihazırda bulunan yaşlı veya çocukların güvenliğini sağladıktan sonra,gücü ve bilgisi yetebilecek insanların deprem bölgelerinde kurtarma çalışmalarına iştirak etmesi.Eğer bina içinde iken yıkıntı olmuş veya enkaz altında kalınmış ise,öncelikle bedeninizi kontrol etmek,etrafı keşfetmeye,sizinle birlikte enkaz altında kalabilecek kişiler ile ve dışarı ile irtibat kurmaya çalışmak,hareket etme imkanı varsa,onlara yardım etmeye ve dışarıdan gelebilecek kurtarma ekiplerine yerini ve durumunu bildirmeye,su ve gıda bulunabilecek alanlara ulaşmaya ve oksijen alışverişini sağlamaya çalışmak, bu esnada mümkün olduğunca az güç ve enrji tüketmeye dikkat etmek.Eğer enkaz altında kıpırdayamayacak durumda kalınmış ise,fazla hareket etmemek,fazla enerji tüketmemek,ses ile yerinizi belli etmeye çalışmak, düzenli ve periyodik sesler çıkarmaya çalışmak ve muhakkak kurtarılacağını düşünmek.Araç içinde iken,deprem hissedildiği anda paniğe kapılmadan aracı yolun kenarına çekmek,Ani fren yaparak arkadan gelen araçları tehlikeye atmamak,Yüksek binalardan uzak durmak,açık bir alana park etmek,Yolda meydana gelebilecek yarık ve çatlaklara dikkat etmek,Acil yardım araçlarına engel olmamak için mümkün olduğunca yol dışına park etmek,Belirli bir müddet trafiğe çıkmamak.
En geçerli önlem : Mümkün olduğu takdirde,insanın insan gibi muamele gördüğü,hayvanlar’dan daha üstün görüldüğü,gerek kendisinin gerekse çocuklarının istikbalinden endişeye düşmeyeceği,vatandaşlarından herhangi birisinin parmağına iğne batsa o acıyı hisseden devlet adamlarının yönettiği,insanları birbirine saygılı ve sevgili,rüşvetin,hırsızlığın,arsızlığın itibar görmediği bir başka ülkeye göçetmek veya en azından çocuklarının bunu yapmasını sağlamaya çalışmak.Bu konuda pek çok alternatif halihazırda mevcut.
5-Yangınlar : Sayısız sebeplerden ve hemen hemen her ortamda meydana gelmekte olup en sık rastlanan felaketlerden birisidir.Halen Yangınların doğal nedenlerden oluşma oranı 1000’de 9 oranındadır.Geri kalan oranın tamamı insanların ihmal ve tedbirsizliklerinden meydana gelmektedir.Ölüme sebebiyet verme oranı 100’de 3’tür.
Emniyet Tedbirleri : Ormanlık ve sık bitki örtüsü olan alanlarda,sigara içmemek,ateş yakmamak,camdan mamul veya parlak yüzeyli herhangi bir madde veya metali bu alanlara atmamak,(atılmış sigara paketlerinin içerisindeki aluminyum folyo kaplı kağıtların bile yangına sebebiyet verdiği tesbit edilmiştir.)yanıcı veya çabuk tutuşabilen kimyasal maddelerin ambalajlarını bırakmamak.İşyerlerinde ve konutlarda,yangın tesisat ve alarm sistemi(duman veya ısı dedektörü ile siren sistemi) yaptırmak,yeterli sayıda yangın söndürme cihazı bulundurmak,katlı binalarda yangın merdiveni ve acil çıkış kapıları bulundurmak,elektrik tesisat ve tertibatlarını dış temasın olmayacağı şekilde veya izoleli yapmak,akım gücüne uygun termik şalter ile irtibatlandırmak,yanıcı,parlayıcı,patlayıcı maddeleri bulundurmamak veya bu tür maddelerin bulunduğu alanları ayrı bölümler haline getirmek ve bu alanların serin ve hava dolaşımına müsait olmasını gözetmek.Bu bölgelerde sigara içilmesini,kaynak,taşlama yapılmasını yasaklamak. İçerisinde basınçlı madde bulunan tüp,depo gibi şeylerin etrafını izole etmek,sağlam bölmeler içerisinde veya çalışılan veya yaşanılan ortamların dışında veya uzağında bulundurmak.Çocukların erişebileceği yerlerde çakmak,kibrit gibi şeyler bulundurmamak vs.Ekilen tarla ve arazilerde hasat’tan sonra kalan sap ve kökleri(anız)yakarak yok etme yöntemini kullanmamak.(Anız Yakmak T.C. Kanunlarının 3 ayrı maddesinde cezai müeyiddelerle yasaklanmıştır.)
Bireysel Tedbirler : Ormanlık veya sık bitki örtüsü bulunan arazilerde meydana gelen yangınlarda eğer yangın henüz başlangıç aşamasında ve söndürülebilir durumda ise ve çevrede bulunanan insanlar varsa onlarıda haberdar ederek müdahale etmeye çalışmak aksi takdirde rüzgarın esme istikametine doğru hızla uzaklaşmak ve en yakın yerleşim biriminde ilgili birimlere ihbar ve ikaz etmek,eğer imkan varsa söndürme çalışmalarına iştirak etmek.İşyerleri veya konutlarda,öncelikle çevredekileri alarm,kampana veya ses vasıtasıyla ikaz etmek,elektrik şalter veya sigortalarını kapatmak,çocuk,yaşlı,hasta veya sakat kişileri ve yanıcı,parlayıcı patlayıcı maddeleri ve basınçlı kap veya tüp veya tüpgazı uzaklaştırmak,yangına türüne uygun alet veya maddelerle müdahale etmek. (Örneğin petrol,tüpgaz veya doğalgaz,plastik,kauçuk ve elektrik yangınlarında kesinlikle su ile söndürme yapılmaz.Bu tür yangınlarda,kimyevi toz veya köpük kullanılmalı,söndürme işlemine yanan bölgenin en uç ve en alt noktasından müdahale edilmelidir.)Duman zehirlenmesi ihtimaline karşı eğer maske varsa takmak yoksa ıslatılmış bir kumaş veya bez ile ağız ve burunu kapatmak,saçları örtmek,naylon veya sentetik kumaştan yapılmış giysileri çıkarmak,çıplak el ile aleve müdahale etmemek,söndürme ihtimali görünmeyen durumlarda yangın mahallinden veya alevlerden uzaklaşmak,dışarı çıkma ihtimali olmayan hallerde olabilecek en uzak noktaya gitmek.
6-Erezyon : Ağaç ve bitki örtüsünün yok edilmesi,Yangınlar gibi belirli sebeplerden meydana gelmektedir.Ayrıca akarsuların ve nehirlerin yoğunluğu da bir etkendir.Dünyanın birçok bölgesi bu tehlikeye maruz kalmakla birlikte halen ülkemiz için en büyük tehlikelerin başında gelmektedir.Fakat,insanlarımızın bilinçsizliği ve umursamazlığı yüzünden çok geri planda kalmaktadır.Sadece bazı Belediyelerin,Kuruluşların ve TEMA vakfının olağanüstü gayretleri ve çabaları bu sorunu çözmeye yetmeyecektir çünki maalesef ülkemizdeki ağaç ve bitki örtüsü hızla yok edilmektedir.Ülkemiz üzerinden akmakta olan nehir sayısının fazla olması ise bu çöküşün hızlanmasına neden olmaktadır.Önemsenmeyen bu sorun gerçekte Ülkemiz için gelecekte çok büyük bir felaket olacaktır.
Emniyet Tedbirleri :Tahrip olan ağaç ve bitki örtüsünün en az iki misli yenileme yapmak,orman yangınlarına karşı hassas ve tedbirli olmak,akarsu kenarlarında,dik yamaçlarda ve eğimli yüzeylerde,kök yapısı sağlam,ortama uyum sağlayabilecek ağaçlandırma,setlendirme çalışmaları yapmak,doğal yaşamı muhafaza etmeye çalışmak,doğal park alanlarını çoğaltmak,konunun aciliyetini ve ehemmiyetini kavramak,bütün insanları bu çalışmalara katılmaya teşvik etmek,uluslararası bilgi ve yardım alışverişinde bulunmak,bütçeler oluşturarak bu bütçeleri doğru yerlere,doğru yöntemlerle kanalize etmek.
Bireysel Tedbirler :Konunun önemini kavramak,Çevredeki bitki örtüsünü korumak,orman yangınlarına karşı dikkatli ve tedbirli olmak,ağaçlandırma çalışmalarına gerek fiilen gerek ise madden iştirak etmek,insanları aynı şekilde hareket etmeye ikna etmek,bu çalışmaları yapan kurum ve kuruluşlara destek olmak,mümkün mertebe faal üye olmak.
7-Su ve Sel Baskınları :3/2’si su ile kaplı olan Dünyamızın en büyük felaketlerinden birisidir.Büyük çoğunluğu insan hataları nedeni ile ağır zarar ve tahribatlarla sonuçlanmaktadır.Halen büyük hasara neden olan felaketler içerisinde depremden sonra ikinci sırada gelmekte ve toplam ölümlerin % 30’u su ve sel baskınlarından oluşmaktadır.
Emniyet Tedbirleri :Ağaçlandırma yapmak,nehir,kanal,dere yataklarını kapatarak doldurmamak,bu bölgelerin yakınına ve çukur ve alçak bölgelerde yerleşim alanları yapmamak,yüksek ve sağlam köprüler inşa etmek,bu köprülerin ayaklarını yumuşak veya kaygan zemin üzerinde yapmamak,yeraltı kanalizasyon ve atıksu kanallarını büyük ve geniş inşa etmek,bu kanalların çıkışlarını denizlere veya nehirlerin havzalarına vermek,cadde,yol ve köprüler üzerinde suların birikmesini önleyecek giderler yapmak,giderlerin üzerlerine sağlam mazgallar koymak,sel veya su baskını tehlikesine maruz yerlerde yapılmış binaları sağlamlaştırmak,gerekirse bent veya setler inşa etmek,açık kanallar inşa etmek,bu felaket esnasında yüksek yerlerden suyla beraber gelebilecek toprak,taş akma ve kaymalarını önlemek için,kayma tehdidi bulunan yerleri betonlamak veya çelik ağ ile örtmek,aynı depremde olduğu gibi tetikte ve teyakkuzda bulunmak,acil müdahale ekip ve teşkilatlarında yeterli miktarda su tahliye pompası,vidanjör,bot bulundurmak,acil müdahale için geniş kapsamlı senaryolar hazırlamak.
Bireysel Tedbirler : Unutmayalım ki Gelecek Nesiller’de bizim yaşadığımız Dünya’da yaşayacaklar.Öyleyse gelin hep birlikte onlara güzel ve sağlıklı yaşayacakları bir istikbal verelim.Çünki üzerinde yaşayabileceğimiz sadece BİR DÜNYA’YA SAHİBİZ.Sanırım sizlerde aynı fikirdesinizdir.
Doğal Afetlerden Korunma Yolları
Doğal Afetlerden Korunma Yolları Nelerdir, doğal afetlerden korunmak için neler yapmalıyız
1)Deprem:Yerkabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yeryüzeyini sarsma olayına “DEPREM” denir.
Depremden Korunma Yöntemleri
Depremin yıkıcı etkisi birtakım önlemlerle azaltılabilir. Bunun için,
-Yerlerim yerleri deprem kuşakları dışından seçmek
-Yerleşim birimlerini sağlam araziler üzerinde kurmak
-İnşaatlarda depreme dayanıklı malzemeler kullanmak
-Çok katlı yapılardan kaçınmak gerekir.
Erozyon: Erozyon, su ve rüzgar gibi doğal etkenlerle toprağın bulunduğu yerden koparılıp başka yerlere taşınmasıdır.
Erozyondan Korunma Yöntemleri
Erozyonu önlemek ve toprağı korumak için alınabilecek başlıca önlemler şunlardır:
-Doğal bitki örtüsü korunmalı ve çıplak yerler ağaçlandırılmalıdır.
-Yamaçlar basamaklandırılmalı ve ağaçlandırılmalıdır.
-Yamaçlardaki tarlalar, bayır aşağıya değil. enlemesine sürülmelidir.
– Mera alanları korunmalı, aşırı otlatma yoluyla meraların bozulması önlenmelidir
Sel: Sağanak yağışlar ya da ani kar ve buz erimelerinin oluşturduğu sular, yamaçlardan aşağı hızla iner ve birleşerek çoğalır. Böylece sel baskını meydana gelir.
Sel baskınları ve taşkınlardan korunmak için;
-Doğal bitki örtüsünün, özellikle de ormanların korunması gerekir. Çünkü ağaçlar, yağmurun hızını keser ve yağmur sularının toprağa sızmasını sağlar. Böylece sular toprağın yüzünde birikmez ve sel oluşumuna yol açmaz. Ayrıca ağaç, gövdeleri, suyun yamaçtan aşağıya hızla akmasını önler.
– Suyun hızını kesmek için yamaçların teraslandırılması, akarsu yataklarına setler yapılması ve göletler oluşturulması sel baskınlarının yol açacağı zararları büyük ölçüde azaltır.
– Sel baskınlarından ve taşkınlardan korunmanın bir yolu da akarsu kenarlarına yerleşmenin önlenmesidir.
Toprak Kayması: Toprak kayması, toprak örtüsünün. bulunduğu yerden koparak bir yamaç boyunca kayması ve aşağıda bir yerde birikmesidir.Toprak kaymasına heyelan da denir.
Heyelanın Etkileri
İnsan ve hayvan ölümleri
Tarımsal hasar ve toprak kaybı
Bina hasarları
Ulaşım ve taşımacılığın aksaması
Heyelandan Korunmak
Öncelikle heyelan tehlikesi olan yerlerde setler yapılmalı, yamaçlar ağaçlandırılmalıdır.
Ayrıca yol, kanal, tünel ve baraj yapımlarında yamacın bozulmamasına özen gösterilmelidir
Çığ: Yamaçlarda biriken karların, çeşitli nedenlerle yerinden koparak aşağıya doğru kayması veya yuvarlanması sonucu çığ oluşur, çığ esnasında aşağıya doğru hızla hareket eden kar kütlesi, yolu üzerindeki her şeyi ezer veya sürükleyip götürür.
Çığdan Korunmak İçin; her şeyden önce yamaçların ağaçlandırılması gerekir. Yamaçlarda duvar yada setler yapılması da çığ oluşumunu engeller
Yangından korunma yolları
Yangın, kısa sürede büyük zarar veren, can ve mal kaybına yol açan bir afettir. Ufacık bir kıvılcımla başlayan bir yangın, kısa sürede evleri, iş yerlerini, tarlalardaki ekinleri ya da bir ormanı yok edebilir.
Orman yangınlarının önlenebilmesi için yapılması gereken başlıca çalışmalar şunlardır:
1. Vatandaşlar bilinçlendirilerek orman yangınlarına yol açan yanlış davranışlara ve ihmallere son verilmelidir. Örneğin; ormanda, piknik alanı olmayan yerlerde ateş yakılması, yanlış bir davranıştır. Ayrıca piknik ateşinin söndürülmeden bırakılması ya da bir sigaranın söndürülmeden atılması gibi davranışlar, yangınlara yol açabilmektedir.
2. Orman yangınlarını anında öğrenmek çok önemlidir. Bunun için orman alanlarında yeterli sayıda yangın kulesi ve gözetleme yeri yapılmalıdır. Yangınları kısa sürede söndürebilecek itfaiye ekipleri yetiştirilip hazır bulundurulmalıdır. Ayrıca gözcülerin yangınları zamanında haber vermesi için telsiz ve telefonla haberleşme olanağı sağlanmalıdır. Böylece yangınları, fazla yayılmadan söndürme olanağı elde edilmiş olur.
3. Bunların yanı sıra il ve ilçelerde bulunan sivil savunma örgütleri de yangınların söndürülmesi ve kurtarma çalışmalarına katkılarda bulunmaktadır. Sivil savunma örgütleri düzenledikleri tatbikatlar ve diğer eğitici faaliyetleri vatandaşları yangınların önlenmesi, söndürülmesi ve kurtarma çalışmaları konularında bilgilendirmektedir.
4. Yangınlar hem doğaya hem de insanlara büyük zararlar verebilmektedir. Ülkemizde, yangınların yol açtığı zararların giderilmesi görevini, büyük ölçüde devletimiz üstlenmiştir. Bu nedenle ilgili devlet kuruluşlarımız, yangında zarar gören vatandaşlarımızın yardımına koşmakta ve ihtiyaçlarının karşılanmasına çalışmaktadır. Ayrıca, yanan orman alanlarının ağaçlandırılması çalışmaları da yine devletimizin öncülüğünde yapılmaktadır.
