Mitoz Bölünme: Vücut hücrelerinde meydana gelir. Mitoz bölünmeyle yaralanan ve yaşlanan hücrelerin yerine yeni hücreler meydana getirilir. Organizmanın büyümesi ve yaraların onarılması mitoz bölünme sayesinde olur. Bitkilerin sürgünlerinin uçlarında mitoz bölünme yoğun bir şekilde görülür. Mitoz tek hücreli canlılarda üremeyi sağlar.
Mitoz bölünme başlamadan önce DNA kendini eşler.
Mitoz bölünmenin evreleri
Mitoz bölünme iki kısımda meydana gelir.
1) Çekirdek bölünmesi
2) Stoplazma bölünmesi
1. Interfaz
Canlının normal yaşam evresidir. Kromatin iplik kısalıp kalınlaşarak kromozomu oluşturur. DNA kendini eşler. Böylece kromozom miktarı iki katına çıkar.
2. Profaz
Profaz safhasında sentrozomlar arasında iğ iplikleri oluşur. İğ iplikleri, kromozomların hücrenin ekvatorunda (ortasında) durmasını veya kutuplara çekilmesini sağlarlar. Bu safhada kromozomlar kısalıp, kalınlaşarak çekirdek zarına yaklaşırlar. Bu evrede her koromozom iki kromatitten oluşur. Bu koromatitlere “kardeş kromatit” denir. Çekirdekçik ve çekirdek zarı erir, çekirdek kaybolur. (30 – 60 dk)
3. Metafaz
Bu safhada kromozomlar hücrenin ekvatoral düzlemine dizilirler. Bu safhanın en önemli özelliği bir kromozomun kardeş kromatitlerinin karşı karşıya bulunmasıdır. (2-6 dk)
5. Telofaz
Kromatidler uzayarak kromatin iplik durumuna geçerler. İğ iplikleri kaybolur. Çekirdekçik ve çekirdek zan oluşur. Böylece çekirdek oluşmuş olur
Not: mitoz evrede an hücrenin neden 2N oldugu nu biliyormusun..
Mitoz Bölünme Detaylı Anlatım
MİTOZ BÖLÜNME
Mitoz bölünmenin başlangıcını saptamak olanaksızdır. Fakat hücrede bazı değişiklikler olur; hücre içeriği jel haline geçer, metabolizma durur, çekirdeğin hacmi hızla büyür. Kromatid iplikleri belirginleşir ve boyanmaya başlar. G2 evresinin tamamlanması, kromozomların türlere özgü şekil ve sayıyı kazanmasıyla mitoz bölünmeye geçilir. Işık mikroskobunda kromozomlar artık rahatlıkla görülebilir. Bu süre yaklaşık bir saat sürer. Bu evredeki hücreler küre şeklindedir ve etrafındaki cisimlere kuvvetle bağlanmamıştır. Mitoz bölünme; profaz, metafaz, anafaz ve telofaz diye dört evreye ayrılır.
Profaz
Başlangıcında çekirdek içinde ince uzun kromatid iplikleri halinde görünen kromozomlar, yavaş yavaş helozon şeklinde kıvrılarak kalınlaşmaya başlar ve görülebilir duruma geçer. kalınlaşma ve kısalma anafaza kadar devam edebilir. Bu arada eş kromozomlar birbirlerinden fark edilemeycek kadar sıkıca bağlıdırlar. Bu evrede birbirine sentromerlerle bağlanmış olarak duran kromozomların her birine kromatid denir. Sentrozomlar ayrılarak her biri bir kutba gitmeye başlar ve aralarında iğ iplikleri oluşur. Profazın sonuna doğru iğ iplikleri ile kromozomlar arasında bağlantı kurulurken, sentrozomlardan hücre zarına uzanan iğ iplikleri de oluşur ve çekirdek zarı eriyerek kaybolur, kromozomlar sitoplazma içerisine dağılır.
Metafaz
Kromozomlar çok kere bir çember gibi, bazen de karışık olarak ekvatoral düzlem üzerinde dizilirler. Genellikle küçük kromozomlar merkezde, büyükler çevrededir. Diziliş türlere özgü bir özellik gösterir. Kromozomlar eşit olarak kutuplara çekileceğinden, ortada belirli bir denge kurulana kadar beklenilir.
Profaz 30-60 dakika sürmesine karşılık, metefaz ancak 2-6 dakika sürer. her bir kromozomun sentromeri belirgin olarak ikiye bölünür ve kromatidler tam olarak birbirinden ayrılır.
Mitoz Bölünme ile Mayoz Bölünme Arasındaki FArk
- Mitoz bölünme vücut hücresinde – mayoz bölünme üreme ana hücrelerinde gerçekleşir.
- Mitoz bölünme büyüme, yaraların iyileşmesi ve tek hücrelilerde üreme için gerçekleşir. – Mayoz bölünme üreme hücresi oluşturur.
- Mitoz bölünmede kromozom sayısı sabit kalır. – Mayoz bölünmede kromozom sayısı yarıya iner.
- Mitoz bölünmede genetik farklılık yoktur. – Mayoz bölünmede genetik farklılık (çeşitlilik) vardır.
- Mitoz bölünmede parça değişimi görülmez. – Mayoz bölünmede görülür.
- Mitozda 2 yeni hücre oluşur. – Mayozda 4 yeni hücre oluşur.
- Mitoz bölünme 1 aşamadan oluşur. – Mayoz bölünme 2 aşamada gerçekleşir.
- Mitoz bölünme hayat boyu devam eder. – Mayoz ergenlikle başlar ve üreme yeteneğinin bittiği yaşlılık aşamasına kadar devam eder.
- Mitozda kardeş kromatitler birbirinden ayrılır. – Mayozda homolog kromozomlar birbirinden ayrılır.
- Mitoz bölünme tüm canlılarda görülür. – Mayoz eşeyli üreyen canlılarda görülür.
Anafaz
Ekvatoral düzlemdeki kardeş kromozomlar kutuplara bu evrede taşınırlar. Kasılma özelliği olan sentrozomların iğ iplikleri sayesinde kromozomların yarısı bir kutba, diğer yarısı öbür kutba gider. Kromozomların kutuplara ulaşmasıyla bu evre sona erer.
Bitki hücrelerinde sentrozom bulunmadığı için kromozomların taşınması sitoplazma hareketleriyle ve sitoplazma kökenli iğ ipliklerinin yardımıyla olur. Bu evre de yaklaşık olarak 3-15 dakika sürer.
Telofaz
Kromozomlar daha az boyanmaya başlar. Çekirdek zarı yavaş yavaş oluşur. Kromozomlar uzayıp incelmeye başlar. Bölünme açısından çekirdek dinlenmeye geçerken, hücre metabolizması aktif hale geçer.
Bu evrenin oluşumu sürerken bir yandan da sitoplazma boğum yapmaya başlar. İğ ipliklerine dik olarak boğumlanan sitoplazmanın o bölgede jel hale geçerek iki oğul hücrenin stoplazmasını ayırdığını ileri süren görüşlerde vardır. Stoplazmanın boğumlanarak ayrılması sürecine sitokinez denir. Telofazın başlangıcından iki yeni hücrenin oluştuğu ana kadar geçen süre 30-60 dakikadır.