Dеprеm fеlakеtinin Tübеrküloz açısından bazı risklеr yaratmış olabilеcеğinе dе dеğinеn Prof. Dr. Özlü, sözlеrini şöylе noktaladı: “Dеprеm bölgеsi için asıl riski oluşturan, aktif hastalar. Gizli tübеrküloz vakaları bulaştırıcı dеğil çünkü. Ama aktif tübеrküloz hastaları için bu risklеrin hеpsi var vе artmış durumda. Çünkü dеprеm bölgеsindе insan harеkеtliliği çok oldu, kalabalıklar bir arada, kontеynеr kеntlеrdе, çadır kеntlеrdе, bir soba yanıyor еtrafında çok sayıda kişi yaşamak zorunda vs. Tübеrküloz da nеfеs yoluyla bulaşan bir hastalık olduğu için, hasta bir kişi varsa ondan sağlam bir kişiyе bulaşabiliyor. Bütün bu hastalar düzеnli olarak tеdavi altındaydı, bu nеdеnlе dе bulaştırıcılıkları da yoktu. Ama dеprеm sonrası, kısa bir sürеliğinе dе olsa bu takip sistеmi sеktеyе uğradı. Bakanlık süratlе bu sistеmi ayağa kaldırdı vе kayıtlı hastalara bir şеkildе ulaşılarak ilaçları aksamasın diyе gеrеkеnlеr yapıldı. 1000 civarında böylе aktif tübеrküloz hastası ya da koruyucu tеdavi alan hasta vardı bölgеdе, onlara ulaşıldı vе tеdavilеrinе dеvam еdеcеk şеkildе planlamalar yapıldı. Ama ilk günlеrdе tеdavisi aksamış hastalar olabilir, ya da hastalar o bölgеdеn farklı illеrе göç еttilеr. Bu göçlеrin çoğu da birеysеl oldu, yani kontrol dışıydı. Hasta gittiği yеrdе tеdavisinе dеvam еtmеyеbiliyor, ilaçlarını aksatabiliyor. Bu da hеm bulaşma açısından, hеm dе hastanın kеndisindе ilaç dirеnci açısından risk oluşturuyor.
Geçen hafta Akciğer Sağlığı ve Yoğun Bakım Derneği (ASYOD) tarafından Antalya’da gerçekleştirilen Ulusal Akciğer Sağlığı Kongresi’nde, açıklamalarda bulunan ASYOD Yönetim Kurulu Üyesi ve Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü, tüberküloz basili taşıyıcısı olan ama hastalık yaşamayan dünyada 2 milyara yakın ‘gizli tüberküloz’ vakası olduğunu söyledi.
Her yıl bunların arasından 10 milyona yakın aktif tüberküloz hastası çıktığını belirten Prof. Dr. Özlü, şunları söyledi:
– Eğer gizli tüberküloz vakalarının arasından, ileride aktif hastalığa dönüşebilecek olanları önceden bilebilirsek, biz bu kişilerin koruyucu tedavilerle hasta olmalarını önleyebiliriz. Ayrıca gizli tüberküloz vakaları, hastalık meydana geldiğinde basili pek çok kişiye bulaştırma riski de oluşturuyor. Oysa koruyucu tedaviye aldığımızda, bulaşmayı da önlemiş olacağız. Dolayısıyla tüberkülozun toplumda yayılmasını, bulaşmasını ortadan kaldırmış oluyoruz. Günümüzde yeni konsept, gizli tüberkülozu risk grupları için önceden tedavi edip aktif hastalığı önlemek ve böylece sağlıklı toplumu da korumak.
Prof. Dr. Tevfik Özlü
BAĞIŞIKLIK BASKILAYICI TEDAVİLER ÇOK KULLANILDI
Gizli tüberküloz vakasında hastalığın aktif hale gelmesi için gereken koşulların ise büyük ölçüde bağışıklık sistemiyle ilgili olduğunu belirten Prof. Dr. Özlü, şu bilgileri verdi:
– Daha çok, kişinin bağışıklık sistemini bozan durumlar olduğunda taşıyıcı olanlar aktif hasta haline geçiyor. Mesela HIV pozitifliği ya da anti-TNF ilaçlar dediğimiz bağışıklığı baskılayan ilaçların kullanımı, kronik böbrek hastalığı tablosu gelişmesi, organ nakli olmak gibi; tüberküloza karşı bizi koruyan, basili sınırlayan, basilin çoğalmasını engelleyen hücresel bağışık sistemini baskılayan bir durum ortaya çıkarsa, o zaman hastalığa dönüşüyor.
– Son zamanlarda daha çok artmaya başladı, çünkü bağışıklığı baskılayan tedaviler arttı. Bugün pek çok tıp dalında artık bu tedaviler uygulanıyor. Organ nakilleri yapılıyor, ayrıca Covid pandemisinde uzun süreli, yüksek doz kortizon tedavisi alan hastalar oldu. Onun da ötesinde bağışıklık baskılamak için birtakım ilaçlar da kullanıldı (ağır hastalarda). Bunun da belki bir etkisi olmuş olabilir, zaman içinde göreceğiz ama sonuç itibariyle bağışıklık sistemi baskılanmış kişi sayısı arttı toplumumuzda. Bu nedenle de gizli tüberkülozun açığa çıkma riski de artıyor.
DEPREM ‘AKTİF’ HASTALAR AÇISINDAN RİSK OLUŞTURDU
Deprem felaketinin tüberküloz açısından bazı riskler yaratmış olabileceğine de değinen Prof. Dr. Özlü, sözlerini şöyle noktaladı:
– Deprem bölgesi için asıl riski oluşturan, aktif hastalar. Gizli tüberküloz vakaları bulaştırıcı değil çünkü. Ama aktif tüberküloz hastaları için bu risklerin hepsi var ve artmış durumda. Çünkü deprem bölgesinde insan hareketliliği çok oldu, kalabalıklar bir arada, konteyner kentlerde, çadır kentlerde, bir soba yanıyor etrafında çok sayıda kişi yaşamak zorunda vs.
– Tüberküloz da nefes yoluyla bulaşan bir hastalık olduğu için, hasta bir kişi varsa ondan sağlam bir kişiye bulaşabiliyor. Bütün bu hastalar düzenli olarak tedavi altındaydı, bu nedenle de bulaştırıcılıkları da yoktu. Ama deprem sonrası, kısa bir süreliğine de olsa bu takip sistemi sekteye uğradı. Bakanlık süratle bu sistemi ayağa kaldırdı ve kayıtlı hastalara bir şekilde ulaşılarak ilaçları aksamasın diye gerekenler yapıldı. 1000 civarında böyle aktif tüberküloz hastası ya da koruyucu tedavi alan hasta vardı bölgede, onlara ulaşıldı ve tedavilerine devam edecek şekilde planlamalar yapıldı.
– Ama ilk günlerde tedavisi aksamış hastalar olabilir, ya da hastalar o bölgeden farklı illere göç ettiler. Bu göçlerin çoğu da bireysel oldu, yani kontrol dışıydı. Hasta gittiği yerde tedavisine devam etmeyebiliyor, ilaçlarını aksatabiliyor. Bu da hem bulaşma açısından, hem de hastanın kendisinde ilaç direnci açısından risk oluşturuyor.
