Türkiye Deprem Tarihi, Türkiye’de Yaşanan Depremler Hakkında Bilgi

602

Türkiye Deprem Tarihi, Türkiye’de Yaşanan Depremler Hakkında Bilgi

TÜRKİYE’DEKİ BÜYÜK DEPREMLER

1902 – 2005

Türkiye’de 1902 yılından itibaren yaşanan depremler…

Bu tabloda, büyüklükleri 5 ve daha yüksek olan depremlere yer verilmiştir.Büyüklüğü 5’in üzerinde olan ve can kaybına yol açan son deprem, 25 Ocak 2005’de Hakkari’de meydana geldi, 2 kişi öldü.

YER TARİH BÜYÜKLÜK ÖLÜ YARALI ÇANKIRI 09.03.1902 5.6 4 – MALAZGİRT 24.04.1903 6.7 2626 – MÜREFTE 09.08.1912 7.3 216 466 AFYON-BOLVADİN 04.10.1914 5.1 400 – ÇAYKARA 13.05.1924 5.3 50 – PASİNLER 13.09.1924 6.9 310 – AFYON-DİNAR 07.08.1925 5.9 3 – MİLAS 08.02.1926 4.7 2 – FİNİKE 18.03.1926 6.9 27 – KARS 22.10.1926 5.7 355 – İZMİR-TORBALI 31.03.1928 7.0 50 – SİVAS-SUŞEHRİ 18.05.1929 6.1 64 – HAKKARİ SINIRI 06.05.1930 7.2 2514 – DENİZLİ-ÇİVRİL 19.07.1933 5.7 20 – BİNGÖL 15.12.1934 4.9 12 – ERDEK 04.01.1935 6.7 5 30 DİGOR 01.05.1935 6.2 200 – KIRŞEHİR 19.04.1938 6.6 149 – İZMİR-DİKİLİ 22.09.1939 7.1 60 – TERCAN 21.11.1939 5.9 43 – ERZİNCAN 26.12.1939 7.9 32962 – NİĞDE 10.01.1940 5.0 58 – KAYSERİ-DEVELİ 20.02.1940 6.7 37 20 YOZGAT 13.04.1940 5.6 20 – MUĞLA 23.05.1941 6.0 2 – VAN-ERCİŞ 10.09.1941 5.9 194 – ERZİNCAN 12.11.1941 5.9 15 – MUĞLA 13.12.1941 5.7 – – BİGADİÇ-SINDIRGI 15.11.1942 6.1 7 – OSMANCIK 21.11.1942 5.5 7 – ÇORUM 11.12.1942 5.9 25 – NİKSAR-ERBAA 20.12.1942 7.0 3000 – ADAPAZARI-HENDEK 20.06.1943 6.6 336 – TOSYA-LADİK 26.11.1943 7.2 2824 – BOLU-GEREDE 01.02.1944 7.2 3959 – DÜZCE 10.02.1944 5.4 – – MUDURNU 05.04.1944 5.6 30 – GEDİZ-UŞAK 25.06.1944 6.2 21 – AYVALIK-EDREMİT 06.10.1944 7.0 27 – ADANA-CEYHAN 20.03.1945 6.0 10 – VAN 20.11.1945 5.8 – – KADINHAN-ILGIN 21.02.1946 5.6 2 – VARTO-HINIS 31.05.1946 5.7 839 349 İZMİR-KARABURUN 23.07.1949 7.0 1 7 KARLIOVA 17.08.1949 7.0 450 – KIĞI 04.02.1950 4.6 20 – İSKENDERUN 08.04.1951 5.7 6 10 KURŞUNLU 13.08.1951 6.9 52 208 HASANKALE 03.01.1952 5.8 133 – YENİCE-GÖNEN 18.03.1953 7.4 265 366 KURŞUNLU 07.09.1953 6.4 2 – AYDIN-SÖKE 16.07.1955 7.0 23 – ESKİŞEHİR 20.02.1956 6.4 2 – FETHİYE 25.04.1957 7.1 67 – BOLU-ABANT 26.05.1957 7.1 52 100 BAŞKÖY 07.07.1957 5.1 – – KÖYCEĞİZ 25.04.1959 5.7 – – HINIS 25.10.1959 5.0 18 – MARMARİS 23.05.1961 6.5 – 9 IĞDIR 04.09.1962 5.3 1 22 DENİZLİ 11.03.1963 5.5 – – ÇINARCIK-YALOVA 18.09.1963 6.3 1 26 DENİZLİ 22.11.1963 5.1 – – MALATYA 14.06.1964 6.0 8 36 MANYAS 06.10.1964 7.0 23 130 DENİZLİ-HONAZ 13.06.1965 5.7 14 217 KARLIOVA 31.08.1965 5.6 – – VARTO 07.03.1966 5.6 14 75 VARTO 19.08.1966 6.9 2394 1489 ADANA-BAHÇE 07.04.1967 5.3 – – ADAPAZARI 22.07.1967 7.2 89 235 PÜLÜMÜR 26.07.1967 6.2 97 268 AKYAZI 30.07.1967 6.0 2 40 BİNGÖL-ELAZIĞ 24.09.1968 5.1 2 40 BARTIN 03.09.1968 6.5 29 231 FETHİYE 14.01.1969 6.2 – – GÖNEN 03.03.1969 5.7 1 – DEMİRCİ 23.03.1969 6.1 – – ALAŞEHİR 28.03.1969 6.6 41 186 KARABURUN 06.04.1969 5.6 – 3 GEDİZ 28.03.1970 7.2 1086 1260 ÇAVDARHİSAR 19.04.1970 5.9 – 2 DEMİRCİ 23.04.1970 5.7 – 43 BURDUR 12.05.1971 6.2 57 150 BİNGÖL 22.05.1971 6.7 878 700 EZİNE 26.04.1972 5.0 – – VAN 16.07.1972 5.2 1 – İZMİR 01.02.1974 5.2 2 22 KARS-SUSUZ 25.03.1975 5.1 2 26 LİCE 06.09.1975 6.9 2385 3339 DOĞU BEYAZIT 02.04.1976 4.8 5 13 ARDAHAN 30.04.1976 5.0 4 – DENİZLİ 19.08.1976 4.9 4 28 ÇALDIRAN-MURADİYE 24.11.1976 7.2 3840 497 LİCE 25.03.1977 4.8 8 17 PALU 26.03.1977 5.2 8 26 İZMİR 16.12.1977 5.3 – – FOÇA 14.06.1979 5.9 – – MUŞ-BULANIK 27.03.1982 5.2 – – BİGA 05.07.1983 4.9 3 – ERZURUM 30.10.1983 6.8 1155 1142 ERZURUM-BALKAYA 18.09.1984 5.9 3 35 MALATYA-SÜRGÜ 06.06.1986 5.6 1 20 KARS-AKYAKA 07.12.1988 6.9 4 11 ERZİNCAN 13.03.1992 6.8 653 3850 DİNAR 01.10.1995 6.0 96 240 ÇORUM-AMASYA 14.08.1996 5.4 – 6 ADANA-CEYHAN 27.06.1998 6.3 145 1041 KOCAELİ 17.08.1999 7.4 17127 43953 KOCAELİ 13.09.1999 5.8 – – MARMARA DENİZİ 20.09.1999 5.0 – – MARMARİS-MUĞLA 05.10.1999 5.2 – – BOLU-DÜZCE 12.11.1999 7.2 845 4948 BOLU-YIĞILCA 14.2.2000 5.1 – – DENİZLİ-HONAZ 21.4.2000 5.0 – – ÇANKIRI-ORTA 6.6.2000 6.1 2 1766 SAKARYA-HENDEK 23.8.2000 5.8 – 9 AFYON-SULTANDAĞI 15.12.2000 5.8 6 547 TUNCELİ-PÜLÜMÜR 27.1.2003 6.2 1 7 İZMİR-URLA 10.4.2003 5.6 – – BİNGÖL 1.5.2003 6.4 176 520 ERZURUM-ÇAT 25.3.2004 5.1 9 20 AĞRI-DOĞUBEYAZIT 2.7.2004 5.1 18 32 MUĞLA-GÖKOVA KÖRFEZİ 3-4.8.2004 5.0 – 5.4. – 5.0 – – ELAZIĞ-SİVRİCE 11.8.2004 5.5 – 12 HAKKARİ 25.1.2005 5.5 2 5 BİNGÖL-KARLIOVA 12.3.2005 5.7 – 16 BİNGÖL-KARLIOVA 14.3.2005 5.9 – – 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi‘ndeki ölü ve yaralılar ile ilgili rakamlar 19.10.1999 tarihli Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi açıklamasından alınmıştır. 12 Kasım 1999 Düzce Depremi‘ndeki ölü ve yaralılar ile ilgili rakamlar 2.2.2000 tarihli Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi açıklamasından alınmıştır. Ağustos 2004 – Gökova Çevresi Deprem Etkinliği: Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü’nün açıklaması şöyle: “Çiftlikköy (MUĞLA)-Gökova Körfezi depremleri dizisi, Temmuz ayı başlarında başlamıştır. Ancak depremlerdeki yoğun artış 2 Ağustos 2004 tarihinden itibaren görülmüştür. Bu süreç içerisinde depremlerin büyüklükleri genelde M=3.0 – 4.0 arasında değişmiştir. 3 – 4 Ağustos 2004 tarihlerinde yerel saat ile 16:11 (Ml=5.0), 06:01 (Ml=5.4), 07:19’da (Ml=5.0) meydana gelen depremler bölgedeki deprem oluş düzeninin karakteristiği içersinde meydana gelmiş bir aktivite olarak düşünülmelidir. 8 Ağustos 2004 saat 24:00 itibarı ile bölgede kaydedilen deprem sayısı 1308’e ulaşmıştır. Depremin kaynağının bulunduğu bölge, Gökova Körfezi’ni oluşturan ve genel uzanımı körfeze paralel olan normal faylar tarafından denetlenmektedir. Körfezin kuzey kolunu oluşturan doğu-batı gidişli normal faylar ile ilişkide  bulunan ve kara içine doğru genel olarak KD-GB ve KB-GD gidişli normal,  doğrultu atım bileşeni olan faylar mevcuttur. 3 – 4 Ağustos depremlerine neden olan bu fay parçalarıdır.”

Türkiye tarihinde meydana gelmiş büyük depremler

1900 – 1945 Yılları Arası

1946 – 1970 Yılları Arası

1971 – 2006 Yılları Arası

 

1900 – 1945 Yılları Arası

1946 – 1970 Yılları Arası

1971 – 2006 Yılları Arası

 

1900 – 1945 Yılları Arası

1946 – 1970 Yılları Arası

1971 – 2006 Yılları Arası

 

 Türkiye’nin deprem tarihi ile ilgili bilgi

Bir deprem ülkesi olan Türkiye’de bugüne kadar farklı büyüklükte ve şiddetlerde pek çok deprem yaşandı. İşte depremle yaşamayı öğrenemeyen ülkemizin deprem tarihi…

Türkiye, bundan 10 yıl önce Marmara’da yaşanan ve 17 bin 480 kişinin hayatını kaybettiği depremi anıyor. Marmara depremi, dünyanın en aktif deprem kuşaklarından birinde yer alan Türkiye’de yaşanan ne ilk depremdi, ne de son. Ülkemiz bugüne kadar onlarca büyük deprem geçirdi. İşte o depremlerden bazıları:

Dünyanın en aktif deprem kuşaklarından birinde yer alan Türkiye’de, ölçümlerin yapılmaya başladığı 1900 yılından bu yana en şiddetlisi 7.9 olarak kaydedilen 90 büyük depremde, resmi verilere göre 82 bin 372 kişi hayatını kaybetti.

Geçen yüzyılda ülkede kaydedilen en yıkıcı deprem, 26 Aralık 1939 tarihinde Erzincan‘da meydana geldi. Kış şartlarının yaşandığı bu dönemde 32 bin 962 vatandaş hayatını kaybetti. Yurt çapında ulusal yasın ilan edildiği depremde, yıkımın yanı sıra soğukla da mücadele eden depremzedelere, ancak iki gün sonra ulaşılabildi. Bu trajedi, Türkiye’nin deprem gerçeğiyle yüzleşmesine yol açarken, ilk kez alınacak önlemlerin tartışılmasına başlandı. Ancak önlemler bazında kayda değer düzenlemeler gerçekleştirilemedi.

Bu depremin ardından 1942’de Tokat Erbaa‘da 3 bin, 1943’te Samsun‘un Ladik ilçesinde 4 bin, 1944’de Bolu Gerede-Çerkeş‘de 3 bin 959 kişinin hayatına mal olan 7.2 aletsel büyüklüğünde 3 büyük deprem ülke gündemine girdi.
Muş Varto‘da 1966 yılında 6.9 büyüklüğünde kaydedilen depremde 2 bin 396, Kütahya Gediz‘de 1970 yılında 7.2 büyüklüğündeki depremde 1086, Diyarbakır Lice‘de 1975 yılında6.6 büyüklüğündeki depremde de 2 bin 385 vatandaş kaybedildi.
Sonraki yıllarda 1976 Van Muradiye’de 7.5 büyüklüğündeki depremde 3 bin 840, 1983’deErzurum ve Kars‘ta 6.9 büyüklükte depremde 1155, 1992 Erzincan‘da 6.8 büyüklüğündeki depremde de 653 yurttaşını yitiren Türkiye, 1999 yılına gelindiğinde Marmara depremi olarak anılacak Gölcük merkezli 7.8 büyüklüğündeki sarsıntıyla uyandı. Bu depremde, resmi kayıtlara göre can kaybı bilançosu, 17 bin 480 oldu. Aynı yıl içinde 763 vatandaş da, Düzce‘de 7.5büyüklüğünde meydana gelen depremde can verdi.
Türkiye’de Yaşanan Diğer Büyük Depremler

• 28 Nisan 1903 – Malazgirt: Sismik aletlerle ölçülen ilk depremlerden biri olan bu depremde 2 bin 626 kişi yaşamını yitirdi. Depremin büyüklüğü 6,7 olarak belirlendi.

• 9 Ağustos 1912 – Mürefte: Büyüklüğü 7,3 olan bu depremde216 kişi yaşamını yitirdi, 466 kişi de yaralandı.

• 6 Mayıs 1930 – Hakkâri: Hakkâri’nin sınır bölgesinde gerçekleşen bu depremde 2 bin 514 kişi öldü. Depremin büyüklüyüyse 7,2’ydi.
• 26 Aralık 1943 – Tosya/Ladik: 2 bin 824 kişinin yaşamına mal olan bu depremin büyüklüğü 7,2 olarak ölçülmüştü.

• 1 Şubat 1944 – Bolu/Gerede: 7,2 büyüklüğündeki depremde 3 bin 959 kişi öldü, çok sayıda insan evsiz kaldı.

• 31 Mayıs 1946 – Varto/Hınıs: Yazın başlangıcında yaşanan bu depremde 839 kişi yaşamını yitirdi, 349 kişi yaralandı.

• 24 Aralık 1976 – Çaldıran/Muradiye: Yaşanan en büyük depremlerden biri olan bu depremin büyüklüğü 7,2 olarak ölçüldü. Can kaybı 3 bin 840‘tı. 497 kişi yaralandı, birçok kişi evsiz kaldı.

• 1 Kasım 1995 – Dinar: 5,9 büyüklüğündeki depremde ölü sayısı 94.
• 27 Haziran 1998 – Ceyhan: 6,3 büyüklüğündeki deprem başta Ceyhan olmak üzere bütün Adana’yı etkiledi. 84 kişinin hayatını yitirdiği depremde 310 kişi yaralandı, yüzlerce ev hasar gördü.

İşte Türkiye’nin deprem tarihçesi

İşte Türkiye’nin deprem tarihçesi

Anadolu, binlerce yıldır deprem gerçeğiyle yaşıyor. İki İngiliz bilim adamı N.N. Abraseys ile C.F. Finkel’ın 30 yıllık çalışmasının sonucunda hazırlanan “Türkiye’de ve Komşu Bölgelerde Sismik Etkinlikler” adlı eser, 1500-1800 yılları arasında meydana gelen depremleri ele alıyor.

TÜBİTAK Yayınları’ndan çıkan eser, belirtilen süre içerisinde bugün Türkiye’nin sınırları içinde kalan bölge ve çevresinde meydana gelen depremler için başvuru kitabı niteliğini taşıyor.

Kitaba göre, 1500-1800 yılları arasındaki depremler şöyle:

-10 Eylül 1509 (Marmara Denizi)
-20 Ocak 1544 (Doğu Anadolu)
-10 Mayıs 1556 (Marmara Denizi- Çok sayıda insan yaşamını yitirdi)
-27 Haziran 1583 (Doğu Anadolu- 15 bin kişi öldü)
-7 Nisan 1646 (Van Gölü’nün güneydoğusu)
-17 Ağustos 1668 (Kuzey Anadolu Fay Hattı- bin 800 kişinin ölümüne neden oldu)
-10 Temmuz 1668 (İzmir- 5 binden fazla insan hayatını kaybetti)
-25 Mayıs 1719 (Marmara Denizi- 6 binden fazla insan öldü)
-2 Eylül 1754 (İzmit Körfezi- İstanbul’da ağır hasara yol açtı)
-22 Mayıs 1766 (Marmara Denizi- Bölgede depremden etkilenmemiş bir tek ev bile kalmadı)
-3-5 Temmuz 1778 (İzmir- Deprem, İzmir’in tamamını harabeye çevirdi…

İstanbulun Deprem Tarihi – Son Depremler – Tarihteki Büyük Depremler

SON ARAŞTIRMALAR

Prof.dr. Naci Görür, “Marmara Denizi Altındaki Faylarda Normalde 220 Yılda Biriken Enerji ve Stres Gölcük ve Düzce Depremleri ile 55 Saniyede Yüklenmiştir. Deprem Hızla Yaklaşıyor. 250 Yılda Bir Tekrarlanan Deprem Oluşma Süresi Dolmak Üzere. Maalesef Bizim Nesil Tam Bu Süreye Denk Geldi Bu Strese Bu Kabuk Fazla Dayanmaz” Diye Konuştu.

Marmara Denizi dibindeki fay hatlarına denizaltıyla inerek inceleme ve gözlem yapan İTÜ Maden Fakültesi Öğretim Üyesi ve deprem uzmanı Prof.Dr. Naci görür gözlem ve incelemelerini “Fay’a Seyahat” ismiyle kitaplaştırdı.

İş Bankası Kültür Yayınları tarafından yayınlanan kitabın tanıtımı dolayısıyla düzenlenen toplantıda bir konuşma yapan Prof.Dr. Naci Görür, “Marmara Denizi altındaki faylarda normalde 220 yılda biriken enerji ve stres Gölcük ve Düzce depremleri ile 55 saniyede yüklenmiştir. Deprem hızla yaklaşıyor. 250 yılda bir tekrarlanan deprem oluşma süresi dolmak üzere. Maalesef bizim nesil tam bu süreye denk geldi Bu strese bu kabuk fazla dayanmaz” diye konuştu.

1.239 METRE DERİNLİKTEKİ FAY HATTI KIPIR KIPIR
Marmara Denizi içinde çok ciddi bir fay sistemi olduğunu, denizin bin 239 metre derinliğine inerek yaptıkları gözlemler ve çektikleri görüntülerle bilimsel olarak tespit ettiklerini belirten Prof.Dr. Naci Görür, “İstanbul’u tehdit eden fay her şeyiyle kıpır kıpır. Birçok noktada fay hattı üzerinde sular ve gazlar fokurduyor.Bu haliyle 1999 Gölcük depremi öncesi İzmit Körfezi’ndeki fay kolunun durumuna benziyor” dedi. Kitapla birlikte verilen DVD de Marmara Denizi’nin dibindeki fay hatlarından çarpıcı görüntüler sunuyor.

ANKARA’ NIN SESSİZLİĞİ FAYLARIN SESSİZLİĞİNDEN DAHA ÇOK ÜRKÜTÜYOR
Uzun zamandır yer bilimleri alanında uluslararası uzmanlarla bilimsel çalışmalar yürüttüklerini, ancak şimdiye kadar Ankara’dan, Hükümet etkililerinden resmi ya da gayri resmi hiçbir bilgi talebinde bulunulmadığından yakınan Prof.Dr. Görür, “Deprem konusunda Ankara’nın ve bizi yönetenlerin bu sessizliği beni Marmara Denizi’nin altındaki fayların sessizliğinden çok daha fazla ürkütüyor” görüşünü dile getirdi.

2029’A KADAR DEPREM BEKLENİYOR
Naci Görür, “2029 yılına kadar Marmara’da büyük bir deprem olabilir. Bu durum bizim şahsi görüşümüz ya da hiçbir araştırmaya dayanmadan görüş açıklayan bazı meslektaşlarımızın yaptığı spekülasyon olmayıp, bizzat uluslar arası ekibin yürüttüğü bilimsel araştırmaların ortaya koyduğu gerçektir” diye konuştu.

Gelişmiş ülkelerde hiçbir yıkıma ve can kaybına yol açmayan 5 büyüklüğündeki depremlerin bile Türkiye’de ciddi hasara ve ölümlere neden olduğunu savunan Görür, “O yüzden Marmara Depreminin büyüklüğü 6 mı 7 mi olur tartışmasına odaklanmak yerine Hükümetimiz bu ciddi tehlike karşısında yerel yönetimlerle birlikte çok ciddi bir çalışma içine girip gerekli çalışmaları hiç zaman kaybetmeden yapmalı. Hükümet derhal bu işe el atmalı. Sadece yerel yönetimlerin çabası ile bu risk ve tehdidin giderilmesi mümkün değildir” dedi.

Prof.Dr. Naci Görür, İstanbul’daki yapıların yüzde 60’ından fazlasının kaçak olduğuna dikkat çekerek, Hükümet ve yerel yönetimlerin öncülüğünde bankaların, mortgage ve sigorta şirketlerin oluşturacağı bir şemsiye altında kentsel dönüşüm planlarının depreme uygun yapılar üretecek şekilde geliştirilmesi gereğine işaret etti.

Haber : ANKA

 

**********************************************************

 

İstanbul’un geçmişteki kıyametleri; ( Alıntı : Hürriyet Gazetesi )

Tarih boyunca bir çok deprem yaşayan İstanbul, depremle Bizans İmparatorluğuna başkent olmasından 12 yıl sonra, 342 yılında tanıştı, ancak kent depremden çok fazla etkilenmedi. İstanbul halkı, bir çok küçük sarsıntının dışında 447, 542, 1296, 1509, 1719, 1766, 1894, 1912, 1935, 1963 ve 1999’da meydana gelen depremlerle korku dolu anlar yaşadı.

Eminönü Belediyesince, Topkapı Sarayı Müzesi Başkanı Prof. Dr. İlber Ortaylı, tarihçi Prof. Dr. Vahdettin Engin ve Yrd. Doç. Dr. Erhan Afyoncu’ya hazırlatılan “Payitaht-ı Zemin Eminönü: Bir Dünya Başkenti” adlı eserden derlenen bilgilere göre, kentte, tarih boyunca bir çok deprem yaşandı.

İstanbul, ilk depremini Bizans İmparatorluğunun başkenti olmasından 12 yıl sonra 342 yılında yaşadı. Ancak kent depremden çok fazla etkilenmedi.

İstanbul, 24 Ağustos 358’de İzmit’i yerle bir eden depremle yeniden sarsıldı. Kentte, 402, 412, 417, 423, 437 ve 442 yıllarında meydana gelen depremler çeşitli hasarlara yol açtı.

İstanbul’da 447’de meydana gelen deprem büyük yıkıntıya neden oldu. Bu yıllarda “Tanrının Kırbacı Atilla” Roma ve İstanbul’u tehdit ettiği için surların önemli bir kısmının yıkılması, kentte paniğe yol açtı. İstanbullular, bu tehdidi önleyebilmek için gece gündüz çalışarak surları bir kaç ayda tamir etti.

Sonraki yıllarda da İstanbul depremlerle sallanmaya devam etti. 450, 477, 487, 525, 533 yıllarında meydana gelen depremler İstanbul’da hasara sebep oldu.

Bir çok evi, surları, heykelleri yıkan 16 Ağustos 542’deki şiddetli deprem, binlerce insanın ölmesine neden oldu. İstanbul’da 7 Mayıs 558’de gerçekleşen deprem çok büyük hasara yol açtı, Ayasofya’nın kubbesi çöktü, yüzlerce ev yıkıldı.

İMPARATORUN YATAĞI SARSILDI

İstanbul, 583 ve 611 yılındaki depremlerden sonra uzun süre depremlerden uzak yaşadı. Yaklaşık 130 yıl sonra 26 Ekim 740’ta İstanbul büyük bir depremle sarsıldı, daha sonra 780, 790, 796, 860, 866, 869, 948, 989 ve 1010 depremleri meydana geldi. İstanbul 13 Ağustos 1032 ve 16 Mart 1033’te arka arkaya iki depremle tahrip oldu, bunları 1042 ve 1064 depremleri izledi.

Kentte 1 Mart 1202’de meydana gelen deprem, şiddeti kadar saraydaki olayla da tarihteki yerini aldı. Depremde Bizans İmparatorunun yatağının önü yarıldı ve bir harem ağası oraya düşerek öldü.

Bu depremden 3 yıl sonra İstanbul 1261’ye kadar sürecek Latin işgaline uğradı. Latin döneminde 11 Mart 1231 salı günü meydana gelen şiddetli depremde şehir ve surlar zarar gördü.

1419 DEPREMİNDE TSUNAMİ MEYDANA GELDİ

Fazla şiddetli olmayan 1289 depreminden 7 yıl sonra 1 Haziran 1296 Cuma gecesi İstanbul’da büyük bir deprem oluştu. Bu depremde İstanbul’da taş üstünde taş kalmadı. Evler, saraylar, kiliseler, surlar yakıldı, su baskınları meydana geldi, artçı sarsıntılar 2 ay kadar devam etti ve Bizanslılar’a korku dolu anlar yaşattı.

İstanbul, Ocak 1303’te ard arda 2 deprem yaşadı. Depremin 1. Athanasios’un ikinci kez patrikliğe tayini sırasında meydana gelmesi, patriğin “Hayır duası” olmadığı şeklinde yorumlandı.

Bizanslılar 1402’de Timur karşısında Osmanlılar’ın mağlup olmasına sevinirken İstanbul’da meydana gelen deprem, sevinçlerini kursaklarında bıraktı. 1419 depreminde tsunami meydana geldiği de anlatıldı. Bizans döneminde İstanbul’da son deprem 1437’de oldu.

1000 YILINDAN SONRAKİ EN BÜYÜK DEPREM

Osmanlı Padişahı Fatih Sultan Mehmet’in 1453’te İstanbul’u fethinden sonra meydana gelen iki büyük deprem, 2. Bayazıd’ın hükümdarlığı dönemine denk geldi. Kentte 10 Eylül 1509 günü gece saat 04.00’te meydana gelen deprem, İstanbul için çok yıkıcı oldu. “Kıyamet-i Sugra” yani “Küçük Kıyamet” olarak adlandırılan depremden sonra padişah Edirne’ye gitti.

İnsanlar ne olduğunu anlayamadan bütün şehir harap oldu. 1509 İstanbul Depremi, “1000 yılından sonraki dönemde Doğu Akdeniz’de meydana gelen en büyük deprem” olarak nitelendirildi. Bolu’dan Edirne’ye kadar kendini hissettiren depremde şehir halkının yaklaşık yüzde 10’u deprem sonucu ya öldü ya da yaralandı.

Deprem en büyük hasarı camilere verdi. 109 cami tamamen yıkılırken ayakta kalanların da tümünün minaresi tahrip oldu. 1070 ev yıkıldı, surlar zarar gördü, burçlardan 49’u yıkıldı ya da ağır hasar gördü.

Ayasofya Camisi’nin ise fetihten sonra yapılan minaresi yıkıldı. 2. Bayazıd’ın Topkapı Sarayı’ndaki yatak odası da depremden çöktü, ancak padişah bir kaç saat önce odadan ayrıldığı için zarar görmedi.

EK VERGİ KONULDU

Depremden sonra toplanan Divan-ı Hümayun, depremin izlerini silebilmek için her evden 22 akçe ek vergi toplanmasına karar verdi.

Şehrin yeniden imar edilmesi için imparatorluk çapında harekete geçildi. Anadolu’dan 37 bin, Rumeli’den 29 bin işçi ve usta İstanbul’a getirildi. Şehrin imarı için işçi ve malzeme temini zaman aldığından İstanbullular 1509 kışını derme çatma yapılarda büyük zorluklar içinde geçirdi.

İstanbul’daki imar faaliyetlerine 29 Mart 1510’da başlandı ve çok kısa bir sürede 1 Haziran 1510’da bitirildi.

FATİH CAMİ HER DEPREMDE ZARAR GÖRDÜ

İstanbulluların hafızalarındaki korkuyu 10 Temmuz 1510’da meydana gelen deprem tekrar canlandırdıysa da fazla bir hasara yol açmadı.
Kentte 10 Mayıs 1556’da yaşanan deprem ise hayli yıkıcı oldu. Her İstanbul depreminde olduğu gibi bu depremde de Fatih Camisi büyük zarar gördü. Ayrıca Ayasofya Camisi ve surlarda da hasar oluştu.

Bu tarihten sonra 90 yıl kadar İstanbul’da deprem olmadı. 28 Haziran 1648’de sabaha yakın bir saatte İzmit ve İstanbullular depremle uyandı. Ancak bu depremin merkez üssü uzakta olduğu için İstanbul’da fazla bir  hasara yol açmadı. Daha sonra, 1653, 1654 ve 1659 depremleri meydana
geldi.

İstanbul’da 1663 Kasımında meydana gelen deprem aynı anda patlayan fırtına ile kente büyük zarar verdi.

Kent 23 yıl aradan sonra Ege Adaları, Karadeniz’in Anadolu sahilleri, Edirne civarı ve bu arada İstanbul’da da hissedilen büyük bir depremle sarsıldı. Ancak bu felaket yüzünden bölgede oluşan zarar konusunda yeterli bilgi bulunmuyor. İstanbul’da 1688, 1689, 1690’da da çok şiddetli olmayan depremler meydana geldi.

18. YÜZYIL KABUS

1. yüzyıl, İstanbul’da depremlerin adeta kabusa döndüğü bir dönem oldu. 1708, 1711, 1712, 1715’te meydana gelen depremler fazla hasara yol açmadı, ancak 1719 sabahı meydana gelen deprem oldukça şiddetliydi. Tahribat sahası Düzce’den başlayan deprem, İzmit, Sapanca, Orhangazi, Karamürsel ve Yalova’yı da etkiledi. İstanbul’da camiler, saraylar ve surlarda yıkıntılar meydana geldi.

İstanbul’da 1723-1749 yılları arasında meydana gelen depremler önemli can ve mal kaybına yol açmadı. 2 Eylül 1754 gecesi meydana gelen depremden sonra dönemin padişahı I. Mahmud şehri terk etti.

İKİNCİ BÜYÜK DEPREM 1766’DA

Osmanlı hakimiyeti altındaki İstanbul’da 1509’dan sonra ikinci büyük deprem, 22 Mayıs 1766’da yaşandı. Kurban Bayramı’nın üçüncü gününe denk gelen deprem, bir perşembe günü, güneş doğduktan yarım saat sonra meydana geldi. Deprem sırasında korkunç gürültüler işitildi ve bu gürültüleri yaklaşık 2 dakika süren bir sarsıntı takip etti. Bundan sonra ise 4 dakika kadar süren düşük şiddetli deprem oldu. Bu depremin artçısı olan sarsıntılar 8 ay devam etti. Depremde yaklaşık 4 bin kişi öldü, çok sayıda kişi de yaralandı.

Depremde Fatih Camisi tamamen harap oldu, 100’den fazla öğrenci medresenin yıkıntıları altında kaldı. Sultanahmet, Çorlulu Ali Paşa, İbrahim Paşa, Davud Paşa, Firuzağa, Hafız Ahmed camileri de hasar gördü. Topkapı Sarayı, Eski Saray ve surlar da etkilendi. Devrin padişahı 3. Mustafa bir kaç gün boyunca çadırda kaldıktan sonra İstanbul’u terk ederek Edirne’ye gitti.

Vezirhan, Hırkacılar, Şekerciler, Baltacılar, Çuhacılar ve Kalpakçılar hanlarında bazı bölümler yıkıldı. Kapalıçarşı, Esir Pazarı ve Örücüler Çarşısı da hasar gördü. Yerebatan Sarnıcı’nın desteklerinden biri çöktü ve şehir sular altında kaldı. Yollar ve köprüler hasar gördü, bazı yollar kapandı.

Halk uzun süre çadırlarda kaldı. Artçı depremlerin 8 ay sürmesi ve 5 Ağustosta da şiddetli bir depremin daha yaşanması insanların evlerine uzun süre girmesini engelledi.
Şehirdeki gıda depolarının ve hanların yıkılması veya harap olması sonucu yiyecek sıkıntısı doğdu, içme suyu şebekesinin zarar görmesi halkın temiz su bulmasını zorlaştırdı.

1894 DEPREMİ

İstanbul’u tarih boyunca etkileyen büyük depremlerden biri de 10 Temmuz 1894’te yaşandı. Kent, öğleden sonra 12.24’te şiddetli bir depremle sarsıldı. Deprem yaklaşık 18 saniye sürdü ve birbirini takip eden 3 dalga halinde etkisini hissettirdi.

17 Ağustos 1999 Marmara Depremi, özellikleri itibariyle İstanbulluları çok korkutan ve günlerce sokaklarda kalmalarına neden olan 1894 depremine benzetildi. Depremin birinci derecede etkilediği alanlar Marmara Depremi’nin etkilediği alanlarla benzerlik gösterdi. 1894 depreminden Adapazarı, İzmit, Gebze, Kartal, Adalar, Üsküdar, İstanbul, Büyükçekmece, Küçükçekmece, Çatalca, Marmara Denizi’nin bir kısmı, Bozburun, Yalova, Karamürsel ve Sapanca etkilendi.

Dönemin padişahı 2. Abdülhamid, zarara uğrayan ve ihtiyacı olan halka yardım yapılmasını istedi ve yaralıların belediye hastanesinde tedavi edilmesini sağladı.
Depremin olduğu gün hemen hasar tespitine başlandı. Ayasofya Camisi’nin tamiri için 544 bin kuruşluk bir ödenek ayrıldı.

Depremin yarattığı korku nedeniyle halk günlerce evlerine girmedi, memurlar da işlerine gitmedi. 2. Abdülhamid, 11 Temmuzda bütün memurların iş yerlerine girmelerini emretti. Buna rağmen memurların binalara girmemesi üzerine bakanlık bahçelerine barakalar inşa edildi.

Depremzedelere yardım kampanyası düzenlenmesi de bu arada gündeme geldi. 2. Abdülhamid 16 Temmuz 1894 tarihli iradesinde depremden zarar görenler için kendi adına 1000 lira bağışladığını, şehzade ve sultanlarının ise 500 lira ile kampanyaya katıldıklarını belirtti. Bu arada yabancı ülkeler de yardım kampanyaları düzenledi.

Bu deprem sonrasında 2. Abdülhamid biri Yıldız Sarayı bahçesine diğeri İstanbul Rasathanesi’ne konulmak üzere son sistem 2 sismograf alınmasına karar verdi.
Sarsıntının niteliğini ve etkilediği alanları araştırmak üzere Atina Rasathanesi Müdürü Ejinitis, 2. Abdülhamid tarafından İstanbul’a davet edildi. Ejinitis, Marmara Denizi’nde yaptığı araştırmanın sonuçlarını Padişah’a sundu.

Deprem çok şiddetli olmasına rağmen Marmara Denizi’nde meydana geldiği için İstanbul’daki binalarda çok büyük bir tahribata yol açmadı. Tahminlere göre bu depremde 280 kişi öldü, 298 kişi de yaralandı.

10 Temmuz depreminde yıkılan yerlerden birisi hiç beklenmedik şekilde Kapalıçarşı oldu. Yapılan araştırmada Kapalıçarşı esnafının dükkanlarını genişletmek amacıyla duvarları tıraşlayarak incelttikleri ve bu incelen kemerlerin depremin sarsıntısına dayanamadığı anlaşıldı.

1912 DEPREMİ

Osmanlı döneminde İstanbul’u etkileyen son büyük deprem 9 Ağustos 1912’de Şarköy-Mürefte’de meydana gelen 7,3 büyüklüğündeki depremdi.
Edirne’nin güneyinde büyük hasara yol açan deprem, İstanbul’da bir çok evin bacasının yıkılmasına, duvarlarının çatlamasına ve telgraf direklerinin hasar görmesine neden oldu.

İstanbul’u şiddetle sarsan 1894 ve 1999 depremleri arasında Marmara Denizi merkezli iki ayrı deprem daha şehirde etkili oldu. Bu depremlerin her ikisi de 6,4 büyüklüğünde olup, biri 4 Ocak 1935’te, diğeri ise 18 Eylül 1963 tarihinde meydana geldi. Her iki deprem de İstanbul’da şiddetli hissedildi, İstanbul bu depremleri önemli bir hasar görmeden atlatmayı başardı.

İstanbul’u derinden etkileyen ve insanların deprem gerçeği ile yüzleşmesine yol açan 17 Ağustos 1999 Marmara Depreminden 36 yıl önce 18 Eylül 1963’te meydana gelen 6,3 büyüklüğündeki deprem de şehri hayli sarstı fakat yıkılan bina olmadı. Bu depremde sadece bir kişi sarsıntıdan başına bir tuğla düşmesi sonucu hayatını kaybetti.

Haber : AA

TARİHTE DEPREMLER

Geçmişteki Büyük Depremler

TARİH BOYUNCA KAYDEDİLMİŞ DEPREMLER…  İnsanoğlu, Japonya gibi deprem inşaatı teknolojisinde en ileri düzeydeki ülkelerde dahi halen doğa karşısında çaresiz kalırken, bugüne kadar tarih boyunca meydana gelen depremlerde milyonlarca kişi hayatını kaybetti. Bazı depremler tarihte çok büyük yıkımlara yol açarken, 1556 yılında Çin’in Şançi eyaletinde meydana gelen büyük depremde 830 bin kişi ölmüş, bölgedeki kasaba ve köyler tamamen yok olmuştu. Çin, Japon, Sovyet ve Amerikan sismologlar, 1960’ların ortalarından başlayarak, depremin önceden öğrenilmesine yönelik çok sayıda araştırma yaptılar. Bu alanda çeşitli ilerlermeler sağlanmasına rağmen, depremlerin zaman, yer ve şiddetinin doğru ve kesin bir biçimde önceden kestirilmesine ilişkin bir yöntem geliştirilmedi. Dünyada meydana gelen büyük depremlerden bazılarının şiddetleri ve yol açtığı can kayıpları şöyle:  Yer Yıl Şiddeti Ölü sayısı  Girit 365 — 50 bin Antakya 526 — 250 bin Damgan/İran 856 — 200 bin Yukarı Mısır 1201 — 1 milyon Şançi/Çin 1556 11 (*) 830 bin Kalküta/Hindistan 1737 — 300 bin Gansu/Çin 1920 8.5 200 bin Tokyo 1923 8.3 99 bin Erzincan 1939 8.0 32 bin 962 Varto 1966 6.5 2 bin 934 Kuzey Peru 1970 7.8 66 bin 794 Lice 1975 6.7 2 bin 385 Çaldıran 1976 7.5 3 bin 840 Tangşan/Çin 1976 7.8 240 bin Guatemala 1976 7.5 22 bin 778 Erzurum-Kars 1983 6.0 1226 Mexico City 1985 8.1 10 bin Kuzeybatı Ermenistan 1988 6.9 25 bin Kuzeybatı İran 1990 7.7 50 bin Kuzey İran 1997 7.1 1500 Kuzeybatı Afganistan 1998 6.1 5 bin Batı Kolombiya 1999 6.1 1171 (*) Mercalli ölçeğine göre: 1556’daki Şançi/Çin depreminin 11 olan şiddeti, 20. yüzyıldan önceki deprem şiddetlerinin Richter ölçeğine göre hesaplanamaması nedeniyle, Mercalli ölçeğine göre verilmiştir. – Pekin ve Tiencin kentlerine yakın Tangşan kentinde 20 Haziran 1976’da meydana gelen deprem, olasılıkla dünya tarihinde kaydedilmiş en çok ölünün olduğu ikinci büyük yer sarsıntısı. Çin Komünist Partisi uzun süre gerçek ölü sayısını açıklamamıştı. Çeşitli kaynaklar ölü sayısının 600 bin olabileceğini bildirmişlerdi. Tümüyle yeniden inşa edilen Tangşan, yine Çin’de 1556 yılında Şançi’de meydana gelen 830 bin insanın yaşamını yitirdiği tahmin edilen depremden sonra muhtemelen en çok insanın öldüğü deprem oldu.DÜNYA’DAKİ BÜYÜK DEPREMLERİN KRONOLOJİSİ…  Türkiye, 7.4 şiddetinde merkez üssü Kocaeli olan depremle sarsılırken, dünyada 1980 yılından bu yana binin üzerinde can kaybına yol açan depremlerin geriye doğru kronolojisi şöyle: -30 Mayıs 1998- Afganistan’ın kuzeyini vuran şiddetli depremde 3 bin kadar insan yaşamını yitirirken, Takhar bölgesinde 50 köy yerle bir oldu. -4 Şubat 1998- İran’da meydana gelen 7.1 şiddetindeki depremde en az 2 bin kişi öldü, binlerce kişi yaralandı. Merkez üssü Afganistan sınırına 150 kilometre mesafede olan depremde 11 köy yok oldu, Kaen ve Birjand kentlerinde büyük hasar meydana geldi. -28 Mayıs 1995- Rusya’da 7.5 şiddetinde meydana gelen deprem ülkenin kuzeyindeki Sakhalin Adası’nda petrol üretim merkezi Neftegorsk kentinde 1989 kişinin yaşamına mal oldu. -17 Ocak 1995- Japonya’da merkez üssü liman kenti Kobe kenti olan 7.2 şiddetindeki depremde 6 bin 500 kişi öldü. -6 Haziran 1994- Kolombiya’da meydana gelen deprem ve depremde Paez Irmağı vadisinde meydana gelen toprak kaymasında bin kişi yaşamını yitirdi. -30 Eylül 1993- Hindistan’da ilki 6.4 şiddetinde olan bir dizi deprem ülkenin batısı ve güneyinde 36 köyün yıkılmasına 22 bin insanın ölmesine yol açtı. Depremin merkez üssünün Maharashtra, Andhra Pradeş ve Karnataka eyaletlerinin bulunduğu bölgede olduğu tespit edilmişti. -12 Aralık 1992- Endonezya’da, East Nusa Tenggara bölgesindeki birçok adada meydana gelen 6.8 şiddetindeki depremde 1490 kişi öldü. Babi Adası’nda 700 kişi yaşamını yitirdi. -20 Ekim 1991- Hindistan’ın başkenti Yeni Delhi’nin kuzeydoğusundaki Uttarkashi bölgesi yakınında meydana gelen 6.1 şiddetindeki depremde 1600 kişi öldü, 2 bin bin kişi yaralandı. -16 Temmuz 1990- Filipinlerde, merkez üssü Cabanatuan kenti olan 7.7 şiddetindeki depremde en az 2 bin kişi öldü, 3 bin 500 kişi yaralandı. Deprem sonucu 148 bin kişi evsiz kaldı. -21 Haziran 1990- İran’da 7.7 şiddetindeki deprem Gilan ve Zanjan bölgelerini vurdu, 35 bin kişi yaşamını yitirdi ve 100 bin kişi yaralandı. Deprem, 500 bin kişiyi de evsiz bıraktı. -7 Aralık 1988- Ermenistan’ın kuzeybatısını vuran 6.9 şiddetindeki depremde 25 binden fazla insan öldü, 18 bin kişi yaralandı. Spitak kasabası tamamen yok olurken, Leninakan kasabasının yarısı göçtü. -5 Mart 1987- Ekvador Cumhuriyeti’nde merkez üssü El Reventador olan depremde binin üzerinde kişi öldü, birkaç bin kişi kayboldu. -10 Ekim 1986- El Salvador’da meydana gelen 7.5 şiddetindeki depremde 1500 kişi öldü, 20 bin kişi yaralandı. Deprem 300 bin kişiyi evsiz bıraktı. -19 Eylül 1985- Meksika’da 8.1 şiddetinde meydana gelen depremde, 6 bin ila 12 bin insan öldü, 40 bin kişi yaralandı. -30 Ekim 1983- Türkiye’de Erzurum civarında 6.8 şiddetindeki depremde 1155 kişi öldü ve 500 dolayında kişi yaralandı. Deprem 35 bin kişiyi evsiz bıraktı. -13 Aralık 1982- Yemen’de 6 şiddetinde meydana gelen depremde 3 bin kişi öldü, 2 bin kişi yaralandı. Deprem başkent Sana’nın güneydoğusundaki Dhamar bölgesinin altını üstüne getirdi. -11 Haziran 1981- İran’da meydana gelen 6.8 şiddetindeki depremde 1027 kişi öldü, 800 kişi yaralandı. Depremde, Kerman bölgesindeki Golbaf kasabası yok oldu. -23 Kasım 1980- İtalya’da 7.2 şiddetindeki depremde 2 bin 735 kişi öldü, 7 bin 500’den fazla insan yaralandı. Merkez üssü Eboli’de olan deprem en çok Napoli’de geniş bir alanı etkiledi. Deprem sonucu 1500’ün üzerinde kişi kayboldu. -10 Ekim 1980- Cezayir’de meydana gelen 7.3 şiddetindeki depremde BM verilerine göre 2 bin 590 kişi öldü. Merkez üssü El Asnam kasabası olan deprem sonucu 330 bin insan evsiz kaldı.TARİHTE İSTANBUL DEPREMLERİ…  İstanbul’da, 325 yılından bugüne kadar 13 şiddetli deprem meydana geldi. Bu depremlerde binlerce kişi hayatını kaybederken, kiliseler, surlar, camiler yıkıldı, dev dalgalar ve toprakta yarıklar oluştu. Türkiye Deprem Vakfı’ndan (TDV) alınan bilgiye göre, 325, 427, 478, 865, 986, 1462, 1500, 1509, 1719, 1754, 1766 ve 1894 yıllarında aletsel büyüklüğü tahmini 7 şiddetinde, 553 yılında da aletsel büyüklüğü tahmini 7.6 şiddetinde önemli 13 deprem meydana geldi. 553 yılında meydana gelen 7.6 şiddetindeki depremde kentteki birçok kilise ile surların bir kısmı yıkıldı, Marmara Denizi’nde sismik dalgalar oluştu. 1500 yılındaki depremde ise kentin alçak semtlerinde çok büyük hasar meydana gelirken, 109 cami ile 1070 ev yıkıldı. Surlar ve saray surları kısmen yıkılırken, tahmini 13 bin kişi öldü. Deprem Gelibolu ve Dimetoka’da da hasara neden oldu. İstanbul’da tahribe neden olan depremlerden 1894 yılında meydana gelen depremde ise deniz kıyısında çatlaklar oluştu, Rumeli yakasında sağlam olmayan binalar yıkıldı ve Kapalıçarşı’nın tavanı çöktü. Adalar’da Karamürsel’de büyük hasar meydana geldi. Öte yandan, Kocaeli’de 715 yılında meydana gelen depremde de İstanbul’un üçte biri yıkıldı.-İSTANBUL’UN TARİHİ BİNALARI HASAR GÖRMEDİ-  Bu arada, İstanbul’un tarihi binaları merkez üssü Kocaeli olan depremi, hasarsız atlattı. Topkapı Sarayı, Yerebatan Sarnıcı, Ayasofya Müzesi, Beylerbeyi Sarayı ve tarihi camiler sarsıntıyı ilk tespitlere göre hasarsız atlatırken, Dolmabahçe Sarayı’nın Kabul Salonu’nun üst kısmında ufak çatlaklar oluştu, bazı vazolar devrilerek kırıldı.