6 Ocak: Üç Kutsal Bilge Günü (katolik, protestan, resmi tatil) – Hristiyanlık
Kaspar, Melchior ve Baltazar adındaki üç bilgenin İsa’ya tapmasının bayramı. Bu bayramın geleneğine göre çocuklar sokaklarda şarkı söyler (Sternsingen) ve evlere C+M+B formülünü yazarlar (Christus mansionem benedicat = İsa bu evi takdis et). 6 Ocak ayrıca Epifani bayramı olarak da kutlanır, Epifani Yunanca bir sözcük olup, “ortaya çıkma, görünme” anlamına gelir, bu gün Hz. İsa’nın ilk defa göründüğü ve vaftiz edildiği gündür, ayrıca Kana mucizesi de bu gün olmuştur. Hristiyanlar’ın 6 Ocak Yortusu Aya Epifani (Epifani:Görünme) Bayramın’da Peygamber Hz. İsa’nın vaftizi kutlanır. Rum-Ortadoks Cemaati Aya Epifani Bayramı’nı Viyana’da Tuna Kanalında büyük bir törenle haçı suya batırarak kutlar. Suyu dini bir merasimle takdis etmek amacıyla haç üç defa suya batırılıp çıkarılır.
6 Ocak: Ortodoks Noel Arifesi (ortodoks) – Hristiyanlık
Hz. İsa’nın doğduğu ahırın sembolü olarak Sırp Ortodoks kişiler bir masanın üzerine biraz saman ve samanın üzerine de fındık fıstık ve kuru erik yerleştirirler.
Katolik ve Protestanlar Noel’i 25 Aralık’ta kutlarken Rusya, Gürcistan, Belarus, Mısır, Sırbistan, Etiyopya ve Kazakistan gibi ülkeler 6 Ocak’ı 7 Ocak’a bağlayan geceyi Noel olarak kabul ediyor.
Katoliklerle Ortodokslar arasındaki Noel tarihine ilişkin farklılık iki tarafın farklı takvimleri benimsemesinden kaynaklanıyor.
Bugün dünyada en yaygın olarak kullanılan Gregoryen Takvimi (Miladi Takvim), Katolik Kilisesi’nin ruhani liderlerinden Papa XIII. Gregorius tarafından 1582 yılında uygulanmaya konuldu.
Paskalya Bayramı’nın ilkbahar ekinoksuna denk gelmesi için benimsenen takvime göre Noel de 25 Aralık’a denk geliyor.
Rum Ortodoks Kilisesi haricindeki Ortodoks Hristiyanlarsa, M.Ö. 46 yılında Jül Sezar’ın yaptırdığı Jülyen Takvimi’ni takip ettiklerinden Noel’i Katoliklerden 13 gün sonra, 6-7 Ocak’ta kutluyor.
1923 yılından bu yana Miladi Takvimi benimseyen Yunanistan, Kıbrıs ve Bulgaristan’daki Rum Ortodoks Kilisesi’nin yanı sıra Kudüs’teki Ortodokslar da Noel’i 25 Aralık olarak kabul ediyor.
Noel ve yılbaşı kutlamaları nedir, nasıl doğdu?
Ortodoks ve Katolikler arasındaki farklar nedir?
Katolik ve Ortodoks alemi bir ilke hazırlanıyor
Epifani Bayramı nedir?
Epifani Hz. İsa’nın, mesih olduğunu müjdeleyen yıldızın belirmesiyle üç kralın peygamberi ziyaret ettiği ve vaftiz edildiği gün olarak kabul edilir.
Miladi Takvimi benimseyen Hristiyanlara göre Epifani Bayramı, Ortodoksların Noel’i kutladığı 7 Ocak’a denk gelirken, Jülyen Takvimi’ni benimseyen Hristiyanlar ise Epifani Bayramı’nı 19 Ocak’ta kutluyor.
Epifani Bayramı dolayısıyla Hz. İsa’nın vaftiz edilişini sembolize eden ‘denizden haç çıkarma’ törenleri düzenleniyor. Törende, bir din adamı tarafından buz gibi sulara atılan haçı çıkarmak için Hristiyan gençler birbiriyle yarışıyor ve haçı çıkarmayı başaran kişinin bir yıl boyunca hastalık yüzü görmeyeceğine inanılıyor.
Ortodoks aleminde Noel’in gelenekleri
Doğu Avrupa’daki Hristiyanlar, geleneksel olarak 6 Ocak’ta, gökyüzünde ilk yıldız belirene kadar oruç tutuyor.
Noel arifesinde kurulan alkolsüz ve et ağırlıklı geleneksel sofralar ise Hz. İsa’nın 12 havarisini sembolize eden 12 çeşit yemekten oluşuyor.
7 Ocak olan Noel günü kilise ziyareti ile başlıyor. Bazı Ortodokslar Noel arifesinde gece yarısı ayinine katılıyor.
Katoliklerin aksine Noel’de hediyeleşmek Ortodokslarda pek rastlanan bir gelenek değil. Ortodokslar genellikle 19 Aralık’taki Aziz Nikolas gününde veya yılbaşında sevdiklerine hediye veriyor.
Günlük hayatta Miladi Takvimi kullanan Ortodoksların çoğu dini günlerini ise Jülyen takvimine belirliyor.